Jakie dostępne są uprawnienia dla samotnego rodzica?

Samotne wychowywanie dziecka jest jednym z poważniejszych wyzwań w życiu. Jeśli rodzic dodatkowo wykonuje pracę zawodową, opieka nad potomstwem może być jeszcze trudniejsza. Na szczęście polskie prawo przewiduje szereg różnego rodzaju ulg dla osób wychowujących dzieci w pojedynkę. Sprawdź artykuł i dowiedz się jakie są dostępne uprawnienia dla samotnego rodzica.

Świadczenie alimentacyjne na dzieci

Alimenty niekoniecznie muszą polegać na zapłacie oznaczonej sumy pieniężnej, mogą przejawiać się jako przyczynianie się do wychowania i utrzymania dzieci – np. poprzez zakup jedzenia, ubrań, środków higieny i czystości, przyborów i książek do szkoły, dokładania się do rachunków za mieszkanie. Fakt samotnego wychowywania dzieci nie oznacza jednak, że taki rodzic ma prawo do alimentów z mocy samego prawa. Niezbędne w tym zakresie jest porozumienie z drugim rodzicem lub uzyskanie orzeczenia sądowego przyznającego odpowiednią kwotę alimentów. W przypadku gdy ściągnięcie alimentów od drugiego rodzica jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, rodzic samotnie wychowujący dzieci może zawnioskować o obciążenie alimentami dalszych krewnych drugiego rodzica – np. dziadków swoich dzieci. Alternatywnym rozwiązaniem jest skierowanie wniosku do Funduszu Alimentacyjnego, przy czym pamiętajmy, że maksymalna kwota alimentów na jedno dziecko wynosi 500 zł miesięcznie. Wniosek o wypłatę świadczenia alimentacyjnego należy w takim przypadku skierować do wójta/burmistrza/prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.

Zasiłki i pomoc materialna

Samotne wychowywanie dziecka wiąże się ze zwiększonymi kosztami życia – rodzic musi bowiem zadbać nie tylko o zaspokojenie własnych potrzeb, ale także i małoletniego, które często są dosyć wysokie. Najpopularniejszym świadczeniem finansowym jest oczywiście 500+, które przysługuje na każde dziecko w rodzinie niezależnie od tego, czy jest ono wychowywane przez oboje rodziców, czy też tylko przez jednego z nich. Oprócz tego dziecko ma prawo do świadczenia 300+ będącego formą dofinansowania do wyprawki, gdy uczęszcza do szkoły.

Rodzic wychowujący dzieci w pojedynkę ma prawo do specjalnego zasiłku rodzinnego, którego wysokość jest uzależniona od osiąganych dochodów. Wskazany zasiłek przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 674,00 zł. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny należy się, jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 764,00 zł. Od 1 stycznia 2016 roku przy ustalaniu dochodu rodziny uprawniającego do zasiłku rodzinnego i dodatków obowiązuje zasada „złotówka za złotówkę”, według której przekroczenie kryterium dochodowego przez rodzinę ubiegającą się o zasiłek rodzinny wraz z dodatkami nie oznacza wykluczenia jej z systemu świadczeń rodzinnych, jednak rodzina ta może otrzymać świadczenia, o które się ubiega, odpowiednio pomniejszone o kwotę przekroczenia kryterium dochodowego. Wysokość zasiłku rodzinnego wynosi miesięcznie:

• 95,00 zł na dziecko do ukończenia przez nie 5. roku życia;
• 124,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia;
• 135,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia.

Prawo do zasiłku rodzinnego przysługuje:

• rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
• opiekunowi faktycznemu dziecka (osoba faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka);
• osobie uczącej się (osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony).

Niezależnie od powyższego poszczególne gminy oraz miejskie ośrodki pomocy społecznej mogą oferować własne programy wsparcia samotnych rodziców. Jeśli matka lub ojciec dziecka potrzebują pomocy materialnej, warto zwrócić się do najbliższych władz samorządowych i zapytać, czy nie oferują przypadkiem dodatkowych środków pieniężnych lub materialnych (np. pod postacią jedzenia, ubrań albo opału).

Uprawnienia dla samotnego rodzica

Praktycznie każdy rodzic samotnie wychowujący dzieci zmuszony jest do podjęcia pracy zarobkowej, aby zaspokoić podstawowe potrzeby swoje i małoletniego. W przypadku młodszych dzieci ze względu na konieczność zapewnienia im opieki może to stanowić poważne wyzwanie. Ustawodawca wprowadził więc kilka ważnych przywilejów dla rodziców, którzy wychowują dzieci w pojedynkę i jednocześnie są aktywni zawodowo.

Pierwszym udogodnieniem jest pierwszeństwo w przyjęciu dziecka samotnego rodzica do żłobka lub przedszkola publicznego. W trakcie prowadzonej rekrutacji komisje mają obowiązek naliczyć dodatkowe punkty dla kandydata, jeśli pochodzi on z tzw. niepełnej rodziny (takiej, w której wychowaniem zajmuje się wyłącznie jeden z rodziców). Samotne wychowywanie dziecka w zasadzie gwarantuje, że małoletni dostanie się do państwowego żłobka lub przedszkola. Trzeba jednak pamiętać, że we wniosku o przyjęcie do placówki rodzic musi zaznaczyć fakt samotnego wychowywania dziecka oraz złożyć stosowne oświadczenie – w przeciwnym wypadku dodatkowe punkty nie zostaną naliczone.

Część publicznych przedszkoli i żłobków oferuje specjalne dofinansowania do obiadów i zajęć pozalekcyjnych dla dzieci z niepełnych rodzin. Warto więc zapytać dyrektora danej placówki, czy takie rozwiązania u nich funkcjonują.

Ciekawą opcją jest także refundacja kosztów opieki nad dzieckiem oferowana rodzicom, którzy decydują się na ponowne podjęcie pracy po pewnym czasie przerwy. Taka możliwość została jednak ograniczona tylko do rodziców, którzy samotnie wychowują dziecko w wieku do 6 lat lub gdy dziecko jest niepełnosprawne – do lat 7. Aby rodzic mógł skorzystać z takiego wsparcia, musi spełnić jeszcze jeden ważny warunek – nie może uzyskiwać pensji, która byłaby wyższa niż aktualne minimalne wynagrodzenie za pracę. Zwrot kosztów jest także możliwy, gdy osoba bezrobotna zostanie skierowana na staż, przygotowanie zawodowe lub szkolenie. W przypadku podjęcia zatrudnienia zwrot kosztów jest wypłacany przez 6 miesięcy, natomiast w razie skierowania rodzica do innych form doskonalenia zawodowego – przez cały okres ich trwania. Wysokość przyznanej refundacji to maksymalnie połowa wartości zasiłku dla bezrobotnego. Rodzic, który chciałby skorzystać z takiego wsparcia, musi być zarejestrowany w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna i tam też złożyć stosowny wniosek. Do pisma należy dołączyć rachunki poniesione w związku z zapewnieniem opieki nad dzieckiem – np. faktury ze żłobka, przedszkola lub od wynajętej opiekunki. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku następuje podpisanie umowy określającej warunki oraz tryb refundacji. Jeśli złożony wniosek został zaakceptowany przez urząd pracy, refundacja wypłacana będzie z dołu w okresach miesięcznych, w terminie 14 dni od dnia złożenia rozliczenia faktycznie poniesionych kosztów (wraz z wymaganymi załącznikami), na rachunek osobisty wnioskodawcy lub w wyznaczonej placówce bankowej.

W sytuacji gdy samotnie wychowujący dziecko rodzic jest już pracownikiem, wówczas korzysta ze specjalnej ochrony przed zwolnieniem z firmy – podobnie jak kobieta w ciąży lub pracownik przebywający aktualnie na urlopie. W przypadku pracującej kobiety, która wychowuje dziecko do 3. roku życia, może być ona delegowana poza miejsce swojego stałego zatrudnienia, pracować w godzinach nadliczbowych, w nocy lub w dni ustawowo wolne od pracy tylko wtedy, gdy wyrazi na to zgodę. Pracownicy wychowujący dzieci w pojedynkę mają również prawo do urlopów rodzicielskich oraz dni wolnych od pracy pod postacią tzw. opieki. Pracownik zyskuje również prawo do wykorzystania specjalnej formy rozliczenia podatkowego dokonywanego wspólnie z dzieckiem. Wskazana forma rozliczenia jest bardzo korzystna, ponieważ pozwala oszczędzić na kwocie wolnej od podatku, którą wykazuje się dwukrotnie w zeznaniu składanym do urzędu skarbowego.

Podsumowanie

Samotne rodzicielstwo jest wymagającym zadaniem, jednak państwo wychodzi naprzeciw potrzebom takich osób i oferuje szereg różnych form wsparcia materialnego dla dziecka i jego matki lub ojca. Dotyczy to także rodziców, którzy decydują się kontynuować swoją aktywność zawodową i próbują ją pogodzić z wychowywaniem potomstwa. Rodzice mają możliwość uzyskania wsparcia finansowego, materialnego, a także wykorzystania dodatkowych przywilejów pracowniczych chroniących ich chociażby przed zwolnieniem z pracy.