Czy umowa agencyjna wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze?

Na skróty

Obecnie obowiązujące przepisy nie pozwalają na zaliczenie do stażu pracy niektórych okresów aktywności zawodowej pracownika. Do stażu pracy nie zalicza się mianowicie okresu wykonywania działalności gospodarczej, umowy zlecenia czy umowy o dzieło, ale nadal zalicza się okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych czy prowadzenia gospodarstwa rolnego. Skoro do stażu pracy można zaliczyć pracę na roli czy służbę wojskową, to czy można zaliczyć też okres pracy na podstawie umowy agencyjnej? Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się czy umowa agencyjna wlicza się do stażu pracy!

Staż pracy a uprawnienia pracownicze

Kodeks pracy oraz niektóre inne ustawy (np. ustawa o pracownikach samorządowych) regulują wiele uprawnień pracowniczych, których nabycie jest uzależnione od stażu pracy. Należą do nich między innymi:

urlop wypoczynkowy – w zależności od stażu pracy wynosi 20 lub 26 dni na rok – 20 dni przysługuje, gdy pracownik ma mniej niż 10 lat stażu pracy, a 26 dni, kiedy ma ponad 10-letni staż pracy;
dodatek stażowy (nazywany też dodatkiem za wysługę lat) – wypłacany obowiązkowo w jednostkach budżetowych wynosi, w zależności od stażu pracy, od 5 do 20% wynagrodzenia zasadniczego;
nagrody jubileuszowe – wypłacane w jednostkach budżetowych po 20 latach stażu i następnie powtarzane co 5 lat.

Do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, wlicza się przede wszystkim:

zakończone okresy zatrudnienia potwierdzone świadectwem pracy, a w razie jego braku zaświadczeniem ZUS lub wyrokiem sądu pracy;
okresy zasadniczej służby wojskowej;
zakończone okresy zatrudnienia potwierdzone świadectwem służby (na przykład w wojsku czy w policji);
okresy prowadzenia działalności rolniczej.

Czym jest umowa agencyjna?

Podczas gdy umowie o pracę poświęcony jest Kodeks pracy, to umowa agencyjna uregulowana jest w Kodeksie cywilnym – jest to zatem typowa umowa cywilno-prawna, podobnie jak umowa zlecenie czy umowa o dzieło.

Umowa agencyjna jest umową cywilno-prawną, którą reguluje Kodeks cywilny, a nie Kodeks pracy, podobnie jak w przypadku umowy zlecenia lub o dzieło.

W art. 758 kc czytamy, że „przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie agent zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu”.

Zasadniczym elementem zawartej pomiędzy stronami umowy jest prowizja, którą zgodnie z

art. 758¹ § 2 kc „jest wynagrodzenie, którego wartość zależy od liczby lub wartości zawartych umów”. Wartość prowizji powinna zostać ustalona w umowie, jednak nawet gdyby nie była, to należy się ona w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju w miejscu działalności prowadzonej przez agenta.

Umowa agencyjna musi zatem spełniać kilka warunków:

przyjmujący zlecenie jest zobowiązany do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów z klientami na rzecz zleceniodawcy;
zarówno zleceniobiorca, jak i zleceniodawca są przedsiębiorcami – wynika to wprost z artykułu 758 kc; choć niektóre umowy nie wymagają założenia działalności gospodarczej przez agenta, to tylko takie umowy, gdzie obie strony są przedsiębiorcami, stanowią umowy agencyjne sensu stricto;
zleceniodawca zobowiązany jest do zapłaty wynagrodzenia agentowi – w odróżnieniu od umowy zlecenia, która może być nieodpłatna;
wynagrodzeniem co do zasady jest prowizja, o ile inny sposób wynagradzania nie został uwzględniony w umowie;
obowiązują ściśle określone okresy wypowiedzenia – zgodnie z artykułem 764¹ § 1 kc w pierwszym roku obowiązywania umowy okres wypowiedzenia wynosi miesiąc, w drugim 2 miesiące, a w trzecim i latach następnych 3 miesiące.

Czy okres wykonywania umowy agencyjnej wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze?

W związku z tym, że umowa agencyjna jest umową uregulowaną w Kodeksie cywilnym, podobnie jak inne umowy tam uregulowane (zlecenia i o dzieło) nie wlicza się ona do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, jak np. dodatek stażowy, nagroda jubileuszowa czy wyższy wymiar urlopu.

Przykład 1.

Pan Piotr zatrudnił się w jednostce samorządowej na stanowisku rzemieślnika. Pracodawcy przedstawił świadectwa pracy, z których wynikało, że ma 18 lat stażu pracy oraz zaświadczenie o zatrudnieniu jako współpracownik agenta w latach 1988–1990. Na zaświadczeniu było napisane, że pan Piotr „był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym stosownie do postanowień Ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o obowiązkowym ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia” oraz że zakład pracy odprowadza składki do ZUS. Czy pan Piotr powinien otrzymać zaraz po podjęciu pracy nagrodę jubileuszową za 20 lat stażu pracy?

Nie. Do stażu pracy, który wlicza się do nagrody jubileuszowej, nie można zaliczyć okresu pracy pana Piotra na stanowisku współpracownika agenta, gdyż umowa agencyjna zawarta jest na podstawie Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy. Nie jest wymieniona w żadnym akcie prawnym, a zgodnie z art. 38 ust. 5 Ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych do okresów zatrudnienia uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę, nagrody jubileuszowej i jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, które podlegają wliczeniu na mocy osobnych ustaw.

Do okresów zatrudnienia uprawniających do dodatku stażowego, nagrody jubileuszowej i jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania lub służby oraz inne okresy które podlegają wliczeniu na mocy osobnych ustaw.

Czy umowa agencyjna daje prawo do innych świadczeń?

Mimo że umowa agencyjna, polegająca na świadczeniu pracy jako agent lub współpracownik agenta (tzw. sub-agent), nie może zostać zaliczona do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, tj. dodatek stażowy lub nagroda jubileuszowa, to okres pracy na podstawie umowy agencyjnej wlicza się do stażu pracy, od którego zależy prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Mówi o tym art. 71 pkt 2c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym czytamy, że „prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania łącznie przez okres co najmniej 360 dni świadczy usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług do której zgodnie z ustawy stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo współpracował przy wykonywaniu tych umów, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i fundusz pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca”.

Fakt ten potwierdził już 27 października 1994 r. Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów (I PZP 40/94), w której uznał prawo osoby zatrudnionej jako agent do przedłużonego zasiłku dla bezrobotnych.

Praca na podstawie umowy agencyjnej wlicza się do stażu pracy, od którego zależy prawo do zasiłku dla bezrobotnych, emerytury lub renty pod warunkiem, że za agenta były odprowadzane składki w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Umowa agencyjna a uprawnienia pracownicze – podsumowanie

Reasumując, umowa agencyjna w obecnym stanie prawnym nie jest traktowana na równi z umową o pracę i nie daje takich samych korzyści dla pracownika, jak zatrudnienie na podstawie stosunku pracy. Nadal osoby zatrudnione jako agent lub współpracownik agenta (zwany też sub-agentem) nie mają prawa do tego, aby zaliczyć czas pracy na podstawie umowy agencyjnej do stażu pracy, od którego zależy prawo do nagrody jubileuszowej, dodatku stażowego czy wyższego wymiaru urlopu wypoczynkowego. Dzieje się tak dlatego, że umowa agencyjna jest umową cywilnoprawną i nie ma odniesienia do przepisów zawartych w Kodeksie pracy ani do innych ustaw, które mówią o zaliczaniu pewnych okresów pracy do stażu, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Zasadniczą kwestię stanowi tu fakt, że agentem może być tylko osoba prowadząca działalność gospodarczą, a taka osoba nie wstępuje ze swoim zleceniodawcą w stosunek pracy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy i podobnie jak przedsiębiorcy nie mogą zaliczyć okresu działalności gospodarczej do stażu pracy, także agenci są tych praw pozbawieni.

Polecamy:

Urlop macierzyński, a niespodziewana choroba