Obowiązek wykonywania innych poleceń pracodawcy - warto wiedzieć
W zakresie obowiązków pracownika często zamieszczany jest zapis „wykonywanie innych poleceń pracodawcy”. Jednak pracodawca nie może zlecać wykonywania pracownikowi dowolnych czynności. Polecenia pracodawcy muszą pozostawać w związku z pracą, na jaką umówiły się strony i odpowiadać kwalifikacjom pracownika. Jak w praktyce wygląda obowiązek wykonywania innych poleceń pracodawcy?
Nawiązanie stosunku pracy
Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.
Rodzaj pracy a zakres obowiązków
Jednym z elementów umowy o pracę wskazanym w art. 29 § 1 Ustawy Kodeks pracy jest rodzaj pracy. Wynika z niego zakres obowiązków, który nie może wykraczać poza określony w umowie rodzaj pracy. Pracownik zobowiązuje się bowiem do wykonywania określonej rodzajowo pracy, a nie do wykonywania każdej pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami i uprawnieniami.
Świadczenie określonego rodzaju pracy powoduje, że pracodawca obowiązany jest zaznajomić pracownika podejmującego pracę z zakresem jego obowiązków, sposobem świadczenia pracy oraz podstawowymi uprawnieniami (art. 94 ust 1 kp).
Zakres obowiązków pracownika może zostać określony w umowie o pracę bądź w odrębnym dokumencie, który jest uszczegółowieniem obowiązków wynikających z rodzaju pracy określonej w umowie o pracę.
Wykonywanie innych poleceń pracodawcy
W zakresie obowiązków często zamieszczany jest zapis „wykonywanie innych poleceń pracodawcy”. Prawo wydawania poleceń wynika z podporządkowania pracownika pracodawcy, zgodnie bowiem z definicją stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. W ramach swoich obowiązków pracownik jest zobowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami prawa lub z umową o pracę (art. 100 § 1 kp).
Jednak zawarcie w zakresie obowiązków zapisu „wykonywanie innych poleceń pracodawcy” nie daje pracodawcy możliwości wydawania poleceń, które nie mieszczą się w wynikającym z umowy o pracę rodzaju pracy. Pracodawca może zlecić pracownikowi inne czynności niż wynikające z zakresu obowiązków, ale muszą one pozostawać w związku z rodzajem pracy, na którą strony się umówiły.
"Zakres zadań wynikających z zajmowania określonego w umowie o pracę stanowiska może być konkretyzowany nie tylko przez przedstawienie pracownikowi pisemnego zakresu czynności, ale również w drodze poleceń pracodawcy mieszczących się w granicach zakreślonych ustalonym w umowie rodzajem pracy (zajmowanym stanowiskiem)".
Poleceń, które nie dotyczą pracy, do której zobowiązał się pracownik lub są sprzeczne z przepisami prawa lub zasadami współżycia społecznego, pracownik nie musi wykonywać. Odmowa wykonania polecenia, które nie mieści się w określonym umownie rodzaju pracy, nie może być podstawą wyciągania wobec pracownika negatywnych konsekwencji.
Przykład 1.
Pracodawca zatrudnił pracownika na stanowisku piekarza. W związku z awarią pieca elektrycznego zwrócił się do niego z poleceniem jego naprawienia. Pracodawca wiedział, że pracownik posiada uprawnienia elektryczne. Z uwagi na to, że takie polecenie nie miało żadnego związku z umówioną pracą, pracodawca nie powinien wydawać takiego polecenia, a tym samym pracownik mógł się skutecznie powstrzymać od obowiązku jego realizacji. Pracodawca zwolnił piekarza dyscyplinarnie, uznając, że odmowa wykonania polecenia stanowiła ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, a także naruszała interes zakładu. Działanie pracodawcy było nieprawidłowe.
Z kolei nieuzasadniona odmowa wykonania polecenia służbowego stanowi naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych – może być przyczyną wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę. W przypadku, gdy odmowa wykonania polecenia zostanie zakwalifikowana jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, może nastąpić natychmiastowe rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Obowiązek wykonywania innych poleceń pracodawcy - czyli polecenia, które dotyczą innej pracy
Polecenia pracodawcy, które wykraczają poza umówiony zakres obowiązków, mogą tylko wyjątkowo dotyczyć innej pracy. Ma to zastosowanie w dwóch przypadkach:
- w przypadku czasowego powierzenia innej pracy w razie uzasadnionych potrzeb pracodawcy na czas nieprzekraczający trzech miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika (art. 42 § 4 kp);
- w przypadku powierzenia pracownikowi innej odpowiedniej pracy w czasie przestoju (art. 81 § 3 kp).
Podsumowanie - obowiązek wykonywania innych poleceń pracodawcy
Zakres obowiązków pracownika i zawarty w nim zapis „wykonywanie innych poleceń pracodawcy” nie daje pracodawcy możliwości zlecania pracownikowi dowolnych czynności. Pracownik jest bowiem zobowiązany do wykonywania takiej pracy, która została wskazana w umowie. Zawarta umowa zobowiązuje zatem pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju. Jeżeli zlecone tzw. inne polecenie pracodawcy jest zgodne z rodzajem pracy wskazanym w umowie, pracownik nie może odmówić wykonania takiego polecenia – odmówić może tylko wtedy, gdy dana czynność wykracza poza umówiony rodzaj pracy.
