Prawo do wyrównania zasiłku macierzyńskiego po rezygnacji z urlopu rodzicielskiego

Pracującej matce przysługuje prawo do skorzystania z urlopu macierzyńskiego, a następnie rodzicielskiego. Przy czym o urlop rodzicielski należy zawnioskować u pracodawcy jeszcze przed jego rozpoczęciem. Może się więc zdarzyć taka sytuacja, że pracownica zaraz po rozpoczęciu urlopu macierzyńskiego złoży wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Po odbyciu jego części uzna jednak, że nie chce dalej z niego korzystać i zadeklaruje powrót do pracy. Pracodawca oczywiście nie może jej tego zabronić. Problem pojawia się jednak przy kwestiach finansowych, gdyż pracująca matka ma prawo do wyrównania zasiłku macierzyńskiego z tytułu rezygnacji z urlopu rodzicielskiego.

Warto przypomnieć, że pracująca matka przez czas trwania urlopu macierzyńskiego (w przypadku urodzenia jednego dziecka wynosi on 20 tygodni) otrzymuje 100% podstawy wymiaru zasiłku. W trakcie urlopu rodzicielskiego otrzymuje natomiast 60% podstawy wymiaru zasiłku. Jeżeli jednak pracownica w ciągu 21 dni od dnia porodu złoży wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego, wówczas przez cały okres urlopowy (tj. urlop macierzyński i rodzicielski) będzie otrzymywała 80% podstawy wymiaru zasiłku. Co dzieje się zatem w sytuacji, gdy pracownica złoży wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego  z zachowaniem wyżej wspomnianego terminu, a następnie w trakcie jego odbywania postanowi wrócić do pracy?

Urlop macierzyński a urlop rodzicielski

Urlop macierzyński i urlop rodzicielski stanowią świadczenia mające na celu zagwarantowanie matce dziecka potrzebnego czasu do rekonwalescencji, wypoczynku i początkowego odchowania nowo narodzonego dziecka. Oba powyższe świadczenia reguluje ustawa Kodeks pracy (dalej jako KP), urlop macierzyński – art. 180–182 KP, zaś urlop rodzicielski – art. 182–182 KP.

Urlop macierzyński to urlop „przymusowy”, który przysługuje każdej pracującej matce po urodzeniu dziecka. Urlop ten może być również wykorzystany jeszcze w trakcie ciąży, w okresie maksymalnie sześciu tygodni przed przewidywaną datą porodu – urlop przysługujący po porodzie zostanie wówczas proporcjonalnie skrócony. Należy przy tym wspomnieć, iż obowiązkowy okres urlopowy trwa 14 tygodni – matka nie może z niego zrezygnować. Po tym okresie pracownica może wrócić do pracy, przekazując pozostałą część urlopu pracującemu ojcu dziecka.

Świadczenie w wymiarze 20 tygodni przysługuje matce, która urodziła jedno dziecko, natomiast przy większej liczbie urodzonych dzieci podczas jednego porodu czas trwania omawianego urlopu ulega wydłużeniu:

• w przypadku urodzenia bliźniąt urlop wynosi 31 tygodni;
• przy urodzeniu trojaczków – 33 tygodnie;
• przy urodzeniu czworaczków – 35 tygodni;
• w wypadku urodzenia pięciorga lub większej liczby dzieci – 37 tygodni.

Jeżeli matka wykorzystała urlop macierzyński, ma prawo do wzięcia urlopu rodzicielskiego. Urlop ten może trwać:

• 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka podczas jednego porodu;
• 34 tygodnie w przypadku urodzenia dwóch lub większej liczby dzieci podczas jednego porodu.

Z urlopu rodzicielskiego można skorzystać jednorazowo albo w częściach, przy czym musi on być wykorzystany maksymalnie w 4 częściach, do czasu zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończyło 6. rok życia. Żadna z części urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni. Wyjątkiem jest pierwsza część urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie – wówczas nie może być ona krótsza niż 6 tygodni. Urlop może być wykorzystany zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego bądź zasiłku macierzyńskiego.

Kiedy można wykorzystać łącznie urlop macierzyński i urlop rodzicielski?

Aby móc skorzystać z opisanego wyżej łącznego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, w trakcie trwania którego pracownica będzie otrzymywała 80% podstawy wymiaru zasiłku, muszą zostać spełnione określone warunki.

Pierwszym podstawowym warunkiem jest, aby urlop rodzicielski został wykorzystany w jego pełnym wymiarze bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Drugim warunkiem jest złożenie wniosku o urlop rodzicielski w terminie nieprzekraczalnym  21 dni, liczonym od dnia narodzin dziecka. Dodatkowym warunkiem jest, aby zasiłek macierzyński w żadnym zakresie nie został pobrany przez drugiego z rodziców, tj. przez ojca dziecka.

Jeżeli więc pracująca matka w terminie 21 dni po porodzie nie złożyła stosownego wniosku, zasiłek będzie wówczas wypłacany w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i pierwszych 6 tygodni urlopu rodzicielskiego oraz 60% podstawy wymiaru zasiłku za pozostały okres urlopu rodzicielskiego.

Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego w trakcie jego trwania

Pracująca matka ma prawo do rezygnacji z korzystania z części urlopu rodzicielskiego i powrotu do pracy. Należy przy tym pamiętać, że wniosek w sprawie rezygnacji z urlopu należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy. Rezygnacja z części urlopu rodzicielskiego może nastąpić, jeżeli wykorzystana część urlopu jest wielokrotnością tygodnia i jego wymiar nie jest krótszy od wymiaru wymaganych minimalnie pierwszych 6 tygodni. Jednak za zgodą pracodawcy pracująca matka może wrócić do pracy w każdym czasie.

Jeżeli jednak pracownica otrzymywała wynagrodzenie przez okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku, a następnie zrezygnowała z urlopu rodzicielskiego w trakcie jego trwania, przed upłynięciem  6. lub odpowiednio 8. tygodnia urlopu, ma prawo do wyrównania zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy jego wymiaru. Wyrównanie takie może zostać zrealizowane jednorazowo.

Przykład 1.

Ubezpieczona pracownica po wykorzystaniu 6 tygodni urlopu rodzicielskiego zrezygnowała z dalszej części tego świadczenia i powróciła do pracy. Za okres urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego w łącznej wysokości 26 tygodni pobierała zasiłek 80% podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru zasiłku wyniosła 3000 zł, pracownica otrzymywała więc świadczenie w wysokości 2400 zł miesięcznie. Stawka dzienna zasiłku wynosiła 80 zł. Z kolei przy świadczeniu w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku pracownica powinna otrzymywać 3000 zł miesięcznie. Stawka dzienna zasiłku wynosiłaby 100 zł.

Ubezpieczona pracownica ma prawo do wyrównania zasiłku macierzyńskiego, jednorazowo, do 100% podstawy wymiaru, co oznacza, że powinna otrzymać jednorazowe wyrównanie w wysokości 3640 zł (26 tygodni = 182 dni; 182 dni x 20 zł = 3640 zł).

Powyższe wyrównanie powinno zostać wypłacone w terminie wypłaty zasiłków, tj. w przypadku, gdy wypłaty dokonuje pracodawca – w terminach przyjętych do wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, z kolei gdy wypłaca je ZUS – na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. W obu wypadkach wypłata powinna nastąpić jednorazowo, nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku w sprawie rezygnacji z zasiłku za dalszy okres lub innego dokumentu niezbędnego do wypłaty wyrównania.

Prawo do wyrównania zasiłku macierzyńskiego w przypadku rezygnacji z urlopu rodzicielskiego – podsumowanie

Odpowiadając na pytanie postawione we wstępie do artykułu – co dzieje się w sytuacji, gdy pracownica z zachowaniem ustawowego terminu 21 dni od dnia porodu dziecka złożyła wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego, a następnie w trakcie jego odbywania postanowiła wrócić do pracy – należy stwierdzić, że pracująca matka ma prawo do zrezygnowania z dalszego korzystania z urlopu rodzicielskiego i powrotu do pracy. Dodatkowo, jeżeli zrezygnowała z niego w terminie do 6. lub 8. tygodnia jego trwania, ma prawo do wyrównania zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy jego wymiaru za cały okres korzystania z urlopów macierzyńskiego i rodzinnego. Wyrównanie to powinno nastąpić jednorazowo w terminie do 30 dni od dnia złożenia wniosku.