Segregacja śmieci na posesji - kto może to skontrolować?

W Polsce już od wielu lat istnieje obowiązek segregowania śmieci, choć należy dodać, że początkowo występował on pod pewnymi warunkami. Od niedawna segregacja śmieci powinna odbywać się według odgórnie ustalonych zasad, w przeciwnym razie może spodziewać się określonych kar finansowych. Czy taka regulacja pozwala jednak na przeprowadzenie kontroli na prywatnej posesji?

Segregacja śmieci na posesji

Segregowanie śmieci przez wiele lat było dobrowolne. Właściciele poszczególnych nieruchomości wypełniali deklarację, w której albo oświadczali, że będą segregować odpadki zgodnie z wymogami ustawowymi, albo po prostu nie będą tego robić. W pierwszym przypadku opłata za wywóz nieczystości była niższa, niż wtedy, gdy właściciel deklarował brak segregacji. Problem jednak w tym, że wiele osób, chcąc uniknąć dodatkowych kosztów, nie segregowało śmieci pomimo jasnej deklaracji, że będą to robić.

W związku z powyższym od 1 stycznia 2021 roku w Polsce obowiązują nowe zasady dotyczące usuwania odpadów komunalnych. Każdy właściciel ma prawny obowiązek segregowania śmieci i nie musi już w tym celu wypełniać żadnej dodatkowej deklaracji. Taki stan rzeczy podyktowany jest przede wszystkim troską o środowisko naturalne oraz koniecznością zlikwidowania oszustów w zakresie segregacji.

Konieczność segregowania odpadków nie jest jednak przypadkowa. Ustawodawca wprost określa, w jaki sposób należy to robić, zaś wszelkie odstępstwa od wyznaczonych reguł mogą oznaczać kary i kontrole. Obecnie istnieje 5 specjalnych pojemników na śmieci, do których powinniśmy wrzucać odrębne odpady:

• pojemnik w kolorze niebieskim jest przeznaczony na papier, tekturę i makulaturę;
• pojemnik w kolorze żółtym jest przeznaczony na plastik, metal i styropian;
• pojemnik w kolorze zielonym jest przeznaczony na butelki po napojach i słoiki po żywności oraz kosmetykach;
• pojemnik w kolorze brązowym jest przeznaczony na odpadki biologiczne (części roślin, resztki jedzenia, fusy z kawy lub herbaty, skorupki jaj);
• pojemnik w kolorze czarnym jest przeznaczony na tzw. odpady mieszane, a więc wszystko to, co nie może trafić do jednego z wcześniej opisanych pojemników.

Kontrola segregacji śmieci

W związku z tym, że nowe przepisy dotyczące obowiązkowej segregacji nie zawsze są przestrzegane przez obywateli, ustawodawca zabezpieczył się, tworząc przepisy pozwalające na przeprowadzanie kontroli wśród mieszkańców naszego kraju.

Zgodnie z treścią art. 9u Ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach organem kontrolnym w zakresie segregacji śmieci na terenie gminy jest właściwy wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Organy samorządowe zostały wyposażone w konkretne narzędzia prawne, które umożliwiają przeprowadzenie kontroli usuwania odpadów komunalnych zgodnie z obowiązującymi normami. Do kontroli tej stosuje się wprost przepisy art. 379 i art. 380 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie musi samodzielnie przeprowadzać czynności kontrolnych, może w tym zakresie wystąpić do policji o pomoc w przeprowadzeniu stosownych czynności. Kontrolą może być również objęte wypełnianie obowiązku selektywnego zbierania odpadów, ponieważ kwestia ta mieści się w zakresie ww. ustawy. W ramach kontroli podmiot ją przeprowadzający ma prawo:  

• wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 – na pozostały teren;
• żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego;
• żądania okazania dokumentów i innych danych związanych z przedmiotem kontroli;
• przeprowadzania innych niezbędnych czynności kontrolnych.

Jak wynika z powyższego, organy kontroli (pracownicy urzędu miasta lub gminy przy asyście policji) mają prawo do wejścia na teren nieruchomości prywatnej celem sprawdzenia, czy dana osoba prawidłowo segreguje śmieci. W przypadku przedsiębiorców wejście na teren może mieć miejsce w zasadzie o każdej porze dnia i nocy, w odniesieniu zaś do osób prywatnych – wyłącznie poza godzinami tzw. ciszy nocnej.

Z czynności kontrolnych kontrolujący sporządza protokół, którego jeden egzemplarz doręcza kierownikowi kontrolowanego podmiotu lub kontrolowanej osobie fizycznej. Protokół podpisują kontrolujący oraz kierownik kontrolowanego podmiotu lub kontrolowana osoba fizyczna, którzy mogą wnieść do protokołu zastrzeżenia i uwagi wraz z uzasadnieniem. W razie odmowy podpisania protokołu przez kierownika kontrolowanego podmiotu lub kontrolowaną osobę fizyczną kontrolujący umieszcza o tym wzmiankę w protokole, a odmawiający podpisu może, w terminie 7 dni, przedstawić swoje stanowisko na piśmie wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, staroście lub marszałkowi województwa.

Nieprawidłowa segregacja śmieci - skutki

Jeśli wyniki kontroli będą poprawne, to sprawa kończy się już na tym etapie i nic więcej nie trzeba robić. Kontrolowany może w dalszym ciągu usuwać odpady komunalne w dotychczasowy sposób. Jeśli jednak kontrola wykaże nieprawidłowości, zastosowane będą odpowiednie narzędzia prawne i sankcje.

Nieprawidłowości w segregacji śmieci mogą być bardzo zróżnicowane. Najczęściej polegają jednak na masowym wrzucaniu wszystkich odpadków do jednego kontenera, ewentualnie do pomyłki przy wyrzucaniu przedmiotów do poszczególnych kubłów na śmieci. Jeśli skala zaniedbań jest spora, co może być widoczne zwłaszcza wśród dużych zakładów produkcyjnych, należy spodziewać się kary.

Po pierwsze, opady, które zostały zebrane niezgodnie z przepisami (tj. nie zostały odpowiednio posegregowane) nie będą odbierane do wywozu. Właściciel nieruchomości będzie musiał samodzielnie i na własny koszt zająć się ich utylizacją, względnie powinien dokonać ich prawidłowej segregacji i poczekać do następnego przyjazdu służb oczyszczania. Po drugie, pojemniki przeznaczone do segregacji zostaną oznaczone specjalną naklejką koloru żółtego – „NIEPRAWIDŁOWA  SEGREGACJA” lub „ZŁA SEGREGACJA ODPADÓW”. Prawidłowo posegregowane odpady zostaną odebrane przez firmę wywozową podczas kolejnego odbioru, który odbędzie się zgodnie z harmonogramem. Po trzecie, właściciel nieruchomości może spodziewać się kolejnej kontroli w niedługim czasie. Jeśli wykaże ona, że nieprawidłowości w segregacji zachodzą w dalszym ciągu, pojemniki zostaną tym razem oznaczone naklejkami w kolorze czerwonym. Jednocześnie zostanie wszczęte postępowanie administracyjne w celu naliczenia wyższej opłaty za wywóz śmieci. Podwyższona stawka opłaty w przypadku stwierdzenia braku segregacji odpadów w zabudowie jednorodzinnej jest uzależniona od stawek obowiązujących na terenie właściwej gminy lub miasta.

Segregacja śmieci - podsumowanie

Władze gminy mają prawo do kontrolowania poprawności segregacji śmieci na posesjach wszystkich jej mieszkańców. Mogą to robić przy asyście policji oraz w ściśle wyznaczonych godzinach (w przypadku przedsiębiorców przez całą dobę, w przypadku zaś osób fizycznych w godzinach od 6 do 22). Kontrola nie musi być zapowiedziana i może mieć miejsce w każdym dniu tygodnia. Jeśli wykaże nieprawidłowości, właściciel posesji zostanie ostrzeżony i na własny koszt będzie musiał usunąć odpadki, musi spodziewać się także następnej kontroli. Jeśli druga kontrola także będzie negatywna, zostanie na niego nałożona kara administracyjna pod postacią wyższej opłaty za wywóz śmieci. Właściciel posesji nie ma prawa odmówić wpuszczenia osób kontrolujących na teren swojej posesji.