Sporządzenie zażalenia na zabezpieczenie roszczenia – możliwe zarzuty, wymogi formalne

Każde powództwo – bez znaczenia, czy o zapłatę, czy o wydanie nieruchomości, zwrot rzeczy – może być w czasie trwania procesu zabezpieczone. Jest to o tyle istotne, że niektóre postępowania trwają przez wiele lat, dlatego dobrze, z punktu widzenia powoda, zabezpieczyć roszczenie. Dla pozwanego zazwyczaj jest to niekorzystne. Wskazane zostanie, kto i kiedy może złożyć zażalenie na zabezpieczenie roszczenia wraz z przykładami zarzutów. Podany zostanie także schemat zażalenia ze wskazaniem wszystkich obligatoryjnych elementów, które powinny się w nim znaleźć.

Kto i kiedy może sporządzić zażalenie?

Zażalenie na zabezpieczenie roszczenia może sporządzić osoba, która w wyniku postanowienia o zabezpieczeniu nie jest zadowolona z rozstrzygnięcia.

Jeżeli powód w pozwie formułuje wniosek o zabezpieczenie, który następnie zostanie oddalony przez sąd, to właśnie on może złożyć zażalenie.

Przykład 1.

Pan Bartosz złożył pozew o przywrócenie naruszonego posiadania nieruchomości. Wniósł o zabezpieczenie roszczenia poprzez wydanie mu kluczy do zajmowanego uprzednio mieszkania. Sąd w całości oddalił wniosek o zabezpieczenie – w takiej sytuacji przysługuje mu prawo wniesienia zażalenia.

Jeśli wniosek o zabezpieczenie zostanie uwzględniony w części, to każdej stronie przysługuje prawo do wniesienia zażalenia – powodowi co do części, która nie została uwzględniona, zaś pozwanemu co do części, która została zabezpieczona.

Przykład 2.

Pani Barbara wniosła pozew o alimenty na rzecz małoletniej córki przeciwko panu Karolowi, biologicznemu ojcu dziewczynki. Wnosiła o zabezpieczenie roszczenia poprzez zabezpieczenie alimentów w kwocie 1200 zł miesięcznie. Sąd uwzględnił zabezpieczenie w części, zasądzając 800 zł alimentów. W takiej sytuacji zarówno powód, jak i pozwany może zaskarżyć zabezpieczenie – powód, że zabezpieczono w kwocie niższej, natomiast pozwany, że w ogóle udzielono zabezpieczenia lub że w takiej dużej wysokości.

W przypadku uwzględnienia w całości wniosku o zabezpieczenie, to pozwany może zaskarżyć postanowienie o zabezpieczeniu.

Przykład 3.

Spółka A z o.o. złożyła pozew przeciwko spółce B z o.o. Sprawa dotyczyła zapłaty zaległych faktur. Sąd udzielił powodowi zabezpieczenia roszczenia poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej na jedynym składniku majątku pozwanego. W takiej sytuacji pozwany ma możliwość złożenia zażalenia.

Opłata od zażalenia - zabezpieczenie roszczenia

Zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu podlega opłacie.

Wynosi ona 1/5 opłaty od wniosku o zabezpieczenie. Wniosek ten podlega opłacie w wysokości 100 zł. Co do zasady opłata od zażalenia wyniosłaby 20 zł, jednak minimalna opłata sądowa to 30 zł, zatem opłata od zażalenia, w przeważającej części, wyniesie 30 zł, niezależnie od wartości przedmiotu sporu.

Różnica występuje w sytuacji, gdy osoba występuje z samodzielnym wnioskiem o zabezpieczenie roszczenia jeszcze przed złożeniem pozwu w tej sprawie. W takiej sytuacji opłata od wniosku o zabezpieczenie to ¼ opłaty należnej od pozwu, natomiast zażalenie będzie ustalać się jako 1/5 z ustalonej opłaty od wniosku.

Uprawdopodobnienie interesu prawnego i istnienia roszczenia

Podstawą do udzielenia zabezpieczenia jest:

• uprawdopodobnienie roszczenia;
• uprawdopodobnienie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.

Roszczenie to żądanie pozwu. Jeśli dotyczy on zapłaty nieuiszczonych faktur, będzie ono uprawdopodobnione dołączoną fakturą i wezwaniem do zapłaty. Należy uprawdopodobnić, że ono istnieje oraz jego wysokość.

 Interes prawny istnieje zaś wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

Przykład 4.

Pozwany pan Maciej jest właścicielem jednej nieruchomości, a zalega z zapłatą na rzecz spółki KOTY Sp. z o.o. kwoty 200 000 zł. Jest on niewypłacalny, o czym wie spółka. W internecie pojawiło się ogłoszenie sprzedaży nieruchomości. W takiej sytuacji uprawdopodobnione będzie udzielenie zabezpieczenia na rzecz KOTY Sp. z o.o. poprzez ustanowienie zakazu zbywania nieruchomości należącej do pana Macieja.

 Istnieją także następujące wyjątki:

• jeśli powód dochodzi należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej, jeżeli wartość transakcji nie przekracza 75 000 zł, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej 3 miesiące, wówczas interes prawny uważa się za uprawdopodobniony;
• w sprawach o alimenty podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia, nie trzeba wykazywać interesu prawnego.

Możliwe zarzuty

W zależności od tego, czy osoba składająca zażalenie na zabezpieczenie jest powodem lub pozwanym, zarzuty mogą być podobne, jednak należy pamiętać, aby były adekwatne do sytuacji.

Pozwany, którego obciążono zabezpieczeniem, może zarzucić naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 730 kpc, poprzez bezzasadne uznanie przez sąd, że strona powodowa:

• uprawdopodobniła istnienie roszczenia;
• uprawdopodobniła istnienie interesu prawnego.

Jeśli roszczenie powoda o zabezpieczenie zostanie oddalone w całości lub w części, możliwe jest zarzucenie naruszenia przepisu art. 730 kpc poprzez uznanie, że strona powodowa:

• nie uprawdopodobniła istnienia roszczenia;
• nie uprawdopodobniła istnienia interesu prawnego.

Okoliczności związanej z istnieniem roszczenia można zaprzeczyć poprzez udowodnienie, że żądana przez powoda kwota została już zapłacona albo że nie doszło do transakcji, lub że w inny sposób sprawa została rozwiązana, na przykład wskutek wzajemnego potrącenia roszczeń stron.

W przypadku alimentów częsty zarzut dotyczy wysokości roszczenia i przyjęcia przez sąd, że potrzeby małoletniego wynoszą określoną sumę i, zależnie od strony, można wskazywać bezzasadne przyjęcie ich w kwocie zawyżonej lub zaniżonej.

W zakresie interesu prawnego istotne jest wykazanie, że bez zabezpieczenia będzie możliwe – albo nie – zrealizowanie wyroku. Należy wskazywać, ze strony pozwanego, inny majątek, z którego można zaspokoić powoda, że przykładowa nieruchomość nie jest jedynym jego majątkiem albo że pomimo tego, że jest to jedyny majątek, to pozwany nie planuje rozporządzenia nią.

Szablon zażalenia spełniający wymogi formalne

W pierwszej kolejności należy wskazać datę sporządzenia zażalenia. Musi ono zostać wniesione do sądu w ciągu 7 dni od daty doręczenia odpisu postanowienia o zabezpieczeniu wraz z uzasadnieniem lub w tym terminie nadane przesyłką poleconą.

Zażalenie wnosi się do tego sądu, który wydał zaskarżone postanowienie.

Należy w sposób precyzyjny wskazać zaskarżone postanowienie, na przykład: „Zaskarżam postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach z dnia 14 września 2021 roku w sprawie o sygn. akt: I C 87/21”.

W dalszej części należy podać, czy postanowienie jest zaskarżone w całości, czy w części – jeśli w części, najlepiej wskazać wprost, z  jakimi punktami się nie zgadzamy, na przykład: „w części zabezpieczającej alimenty w kwocie powyżej 600 zł miesięcznie” – oznaczać to będzie, że uznajemy zabezpieczenie alimentów do 600 zł miesięcznie, a zaskarżamy ich zasądzenie powyżej tej kwoty.

Następnie wskazujemy zarzuty w stosunku do zaskarżonego postanowienia.

Po zarzutach formułujemy wniosek:

• o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zabezpieczenie w inny sposób;
• o uchylenie zaskarżonego postanowienia, jeśli jesteśmy stroną obciążoną zabezpieczeniem i chcemy, aby to postanowienie zostało wyeliminowane.

Następnie sporządza się uzasadnienie zażalenia, rozbudowując zarzuty. Pod uzasadnieniem należy się podpisać oraz wskazać załączniki – dowód uiszczenia opłaty od zażalenia oraz odpis zażalenia dla strony przeciwnej (jeśli jest ich więcej, to wówczas należy dołączyć odpis dla każdej ze stron).