Jak wygląda umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym przez sąd?
Bardzo dużo mówi się o kryzysie zdrowia psychicznego w obecnych czasach. Warto wiedzieć, kiedy osoba z zaburzeniami psychicznymi może zostać przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody. Poniżej wyjaśniamy, jak wygląda umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym przez sąd.
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego za zgodą pacjenta
Przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego następuje za jej pisemną zgodą na podstawie ważnego skierowania do szpitala, jeżeli lekarz wyznaczony do tej czynności, po osobistym zbadaniu tej osoby, stwierdzi wskazania do przyjęcia.
Jednak w nagłych przypadkach, w szczególności w przypadku braku możliwości uzyskania pomocy lekarskiej przed zgłoszeniem się do szpitala, osoba z zaburzeniami psychicznymi może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego, za jej pisemną zgodą, bez skierowania.
W przypadku osoby chorej psychicznie lub osoby upośledzonej umysłowo niezdolnej do wyrażenia zgody lub stosunku do przyjęcia do szpitala psychiatrycznego i leczenia przyjęcie nastąpi po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.
Jeśli zachodzi nagły przypadek, wówczas przyjęcie do szpitala psychiatrycznego może mieć miejsce bez wcześniejszego uzyskania zgody sądu opiekuńczego, z zastrzeżeniem, że w takim przypadku lekarz przyjmujący tę osobę ma obowiązek, o ile to możliwe, zasięgnięcia pisemnej opinii innego lekarza, w miarę możliwości psychiatry, albo pisemnej opinii psychologa. Po wystąpieniu takiej sytuacji kierownik szpitala psychiatrycznego ma obowiązek zawiadomić niezwłocznie sąd opiekuńczy właściwy ze względu na siedzibę szpitala o tym fakcie w celu uzyskania zgody sądu na pobyt tej osoby w szpitalu. W zawiadomieniu kierownik wskazuje okoliczności uzasadniające przyjęcie.
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego przewiduje następujące tryby umieszczenia osoby z zaburzeniami psychicznymi w szpitalu psychiatrycznym bez jej zgody:
przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta;
przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta, gdy zachodzą wątpliwości, czy jest on chory psychicznie (tryb obserwacyjny);
przyjęcie do szpitala na wniosek.
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta, gdy jego dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta może mieć miejsce, gdy jego dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób.
Lekarz decydujący o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta ma obowiązek wyjaśnić mu przyczyny przyjęcia do szpitala bez zgody i poinformować go o jego prawach. Przyjęcie do szpitala w tym trybie wymaga zatwierdzenia przez ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia. Poza tym kierownik szpitala zawiadamia o powyższym sąd opiekuńczy miejsca siedziby szpitala w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia.
Czynności podejmowane w trybie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta, którego dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu choroby występuje zagrożenie bezpośrednio jego życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób odnotowuje się w dokumentacji medycznej.
Przykład 1.
Pani Irena, która ma zdiagnozowaną schizofrenię paranoidalną i zaprzestała przyjmowania leków, została skierowana do szpitala psychiatrycznego po interwencji pogotowia ratunkowego. Kobieta odmówiła przyjęcia do szpitala. Czy w tej sytuacji może ona zostać przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez swojej zgody? Tak, przepisy prawa dają taką możliwość. Konieczne jest tylko dopełnienie wymaganych prawem procedur przez lekarza i jednostkę szpitala. Sąd opiekuńczy zdecyduje o zasadności przyjęcia pani Ireny do szpitala.
Przyjęcie do bez zgody pacjenta, gdy zachodzą wątpliwości, czy jest on chory psychicznie (tryb obserwacyjny)
Gdy zachodzą wątpliwości, czy osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, jest chora psychicznie, możliwe jest przyjęcie jej bez zgody do szpitala w celu wyjaśnienia tych wątpliwości.
Pobyt w szpitalu w tym trybie nie może trwać dłużej niż 10 dni. Jest to przyjęcie do szpitala w trybie obserwacji.
O przyjęciu takiej osoby decyduje lekarz wyznaczony do tej czynności po jej osobistym zbadaniu i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry albo psychologa.
Lekarz decydujący o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta ma obowiązek wyjaśnić mu przyczyny przyjęcia do szpitala bez zgody i poinformować go o jego prawach. Przyjęcie do szpitala w tym trybie wymaga zatwierdzenia przez ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia. Poza tym kierownik szpitala zawiadamia o powyższym sąd opiekuńczy miejsca siedziby szpitala w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia.
Czynności podejmowane w trybie obserwacji odnotowuje się w dokumentacji medycznej.
Na podstawie otrzymanego zawiadomienia sąd opiekuńczy zarówno w przypadku obserwacji, jak i przyjęcia do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta, gdy jego dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu choroby psychicznej zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, wszczyna postępowanie dotyczące przyjęcia do szpitala psychiatrycznego.
Sąd opiekuńczy może rozpoznać sprawę również na wniosek:
pacjenta,
jego przedstawiciela ustawowego,
jego małżonka,
krewnych w linii prostej,
rodzeństwa,
osoby sprawującej nad nim faktyczną opiekę,
z urzędu.
Późniejsze wyrażenie zgody na przyjęcie pacjenta do szpitala psychiatrycznego
Gdy osoba przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody wyraziła potem zgodę na pobyt w tym szpitalu, sąd opiekuńczy umarza postępowanie wszczęte na skutek zawiadomienia lub wniosku, przy czym przed umorzeniem postępowania sąd jest obowiązany wysłuchać tej osoby.
Informowanie szpitala o treści postanowienia sądu
Sąd opiekuńczy ma obowiązek zawiadomić niezwłocznie szpital o treści postanowienia w przedmiocie przyjęcia osoby do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody. W razie wydania postanowienia o braku podstaw do przyjęcia szpital jest obowiązany wpisać tę osobę niezwłocznie po doręczeniu mu postanowienia sądu.
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego pacjenta bez jego zgody na wniosek innych uprawnionych
Osoba chora psychicznie może zostać przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody na wniosek określonych podmiotów, gdy:
dotychczasowe zachowanie tej osoby wskazuje na to, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego;
jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia.
W powyższych przypadkach przyjęcie do szpitala psychiatrycznego nastąpi na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsca zamieszkania tej osoby.
Sąd może orzec o umieszczeniu osoby chorej psychicznie w szpitalu psychiatrycznym na wniosek:
małżonka;
krewnych w linii prostej, czyli osoby, które pochodzą jedna od drugiej – wstępni oraz zstępni, np. syn, matka, babcia, ojciec, dziadek, córka;
rodzeństwa;
przedstawiciela ustawowego;
osoby sprawującej nad nią faktyczną opiekę;
organu do spraw pomocy społecznej w przypadku osoby objętej oparciem społecznym.
W przypadku wniosku o wyrażenie przez sąd zgody na przyjęcie osoby chorej psychicznie osoba lub podmiot będący wnioskodawcą musi dołączyć do wniosku orzeczenie lekarza psychiatry szczegółowo uzasadniające potrzebę leczenia w szpitalu psychiatrycznym, które wydawane jest na uzasadnione żądanie osoby lub organu uprawnionego do zgłoszenia wniosku o wszczęcie postępowania przez lekarza psychiatrę.
Gdyby osoba chora psychicznie odmówiła poddania się badaniu, może być ono przeprowadzone bez jej zgody.
Umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym przez sąd – podsumowanie
Podsumowując, sąd opiekuńczy może orzec o umieszczeniu osoby chorej psychicznie w szpitalu psychiatrycznym, gdy nie wyraża ona na to zgody i spełnione są inne przesłanki jej umieszczenia. Może to też nastąpić na wniosek określonych podmiotów. Działanie sądu ma tutaj na celu prewencję zarówno pacjenta, jak i najbliższego otoczenia.
