Wcześniejsza spłata kredytu a zwrot prowizji

W ostatnich latach wielu Polaków korzystało z bankowych form finansowania takich jak pożyczki, chwilówki czy kredyty. Takiemu stanowi sprzyjały niskie stopy procentowe, które aktualnie są podnoszone. Dlatego coraz więcej kredytobiorców szuka rozwiązań pozwalających im na obniżenie kosztów zaciągniętych kredytów. Wcześniejsza spłata kredytu jest jednym ze sposobów na obniżenie jego kosztów. Jest ona możliwa w przypadku kredytu konsumenckiego.

Kiedy możliwa jest wcześniejsza spłata kredytu?

Umowa o kredyt konsumencki została zdefiniowana jako umowa o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, jak też umowa o kredyt niezabezpieczony hipoteką, który jest przeznaczony na remont domu albo lokalu mieszkalnego w wysokości nie większej niż 255 550 zł.

Umową o kredyt konsumencki będzie:

1. umowa kredytu określona w przepisach Prawa bankowego;
2. umowa pożyczki;
3. umowa o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia;
4. umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia;
5. umowa o kredyt odnawialny.

Skutki wcześniejszej spłaty kredytu

W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, nawet gdyby konsument poniósł je przed tą spłatą.

W tej sytuacji zmniejszeniu ulegają m.in.:

• opłaty, 
• prowizje, 
• koszty ubezpieczenia.

Przed wydaniem tego orzeczenia stanowisko banków jednoznacznie wskazywało na brak obowiązku zwrotu prowizji za udzielenie kredytu. Uzasadniono to tym, że prowizja jest jednorazową, stałą i całkowicie niezależną od tego, na jak długo zaciągnięto kredyt opłatą, wobec czego nie powinna podlegać zwrotowi bez względu na to, że wystąpiła wcześniejsza spłata kredytu.

Prowizja na wypadek wcześniejszej spłaty kredytu

Przepisy ustawy o kredycie konsumenckim przyznają kredytodawcy uprawnienie do zastrzeżenia w umowie o kredyt prowizji za spłatę kredytu przed terminem, pod warunkiem, że ta spłata przypada na okres, w którym stopa oprocentowania kredytu jest stała, a kwota spłacanego w okresie 12 kolejnych miesięcy kredytu jest wyższa niż 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, z grudnia roku poprzedzającego rok spłaty kredytu.

Zastrzeżona przez bank prowizja za wcześniejszą spłatę kredytu nie może przekraczać 1% spłacanej części kredytu, jeżeli okres między datą spłaty kredytu a terminem jego spłaty przekracza 1 rok, a jeżeli ten okres nie przekracza 1 roku, prowizja za spłatę kredytu przed terminem nie może przekraczać 0,5% spłacanej części kwoty kredytu.

Przewidziane zostało również inne ograniczenie wysokości prowizji, która nie może być wyższa niż wysokość odsetek, które konsument byłby zobowiązany zapłacić w okresie między spłatą kredytu przed terminem a uzgodnionym terminem zakończenia umowy, a także nie może być wyższa niż bezpośrednie koszty kredytodawcy związane z tą spłatą.

Rozliczenie wcześniejszej spłaty kredytu

Zgodnie z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim, wcześniejsza spłata kredytu w całości powinna zostać rozliczona przez kredytodawcę w terminie 14 dni od dnia tej spłaty.

Opóźnienie kredytodawcy w zwrocie prowizji z naruszeniem ustawowego 14-dniowego terminu skutkuje tym, że konsument ma prawo domagać się odsetek należnych za opóźnienie.

Tryb składania reklamacji powinna szczegółowo regulować umowa kredytowa.

Z reguły reklamację można złożyć w następujący sposób:

• na piśmie w placówce banku;
• na piśmie poprzez wysłanie jej przesyłką pocztową;
• na piśmie poprzez wysłanie jej na adres do doręczeń elektronicznych;
• ustnie poprzez rozmowę telefoniczną z pracownikiem banku;
• ustnie do protokołu w placówce banku;
• w postaci elektronicznej z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej, o ile takie środki zostały do tego celu wskazane przez bank.

Odpowiedź banku na złożoną przez kredytobiorcę reklamację powinna zostać udzielona bez zbędnej zwłoki w maksymalnym terminie 30 dni od dnia otrzymania reklamacji.

W szczególnie skomplikowanych sprawach termin ten może być wydłużony, jednakże nie dłużej niż do 60 dni od dnia otrzymania reklamacji, o czym należy poinformować kredytobiorcę.

W przypadku przedłużenia terminu do rozpatrzenia reklamacji bank powinien poinformować kredytobiorcę o przyczynie opóźnienia, jak też wskazać okoliczności, które muszą zostać wyjaśnione oraz wskazać przewidywany termin rozpatrzenia reklamacji.

Odpowiedź banku na złożoną przez kredytobiorcę reklamację powinna zawierać następujące elementy w swojej treści:

• uzasadnienie faktyczne i prawne;
• wyczerpującą informację na temat stanowiska banku w sprawie skierowanych zastrzeżeń;
• imię i nazwisko osoby udzielającej odpowiedzi ze wskazaniem jej stanowiska służbowego;
• określenie terminu, w którym roszczenie podniesione w reklamacji rozpatrzonej zgodnie z wolą klienta zostanie zrealizowane, nie dłuższego niż 30 dni od dnia sporządzenia odpowiedzi.

Jeżeli reklamacja została rozpatrzona zgodnie z wolą kredytobiorcy, nie jest wymagane zawarcie w niej uzasadnienia faktycznego i prawnego.

W przypadku nieuwzględnienia roszczeń wynikających z reklamacji odpowiedź powinna zawierać pouczenia w zakresie:

1. dopuszczalności trybu odwoławczego;
2. możliwości skorzystania z mediacji albo sądu polubownego, albo innej formy polubownego rozwiązywania sporów, jeżeli bank przewiduje taką możliwość;
3. możliwości wystąpienia z wnioskiem o rozpatrzenie sprawy do Rzecznika Finansowego;
4. możliwości skierowania powództwa do sądu powszechnego ze wskazaniem podmiotu, który powinien być pozwany i sądu miejscowo właściwego do rozpoznania sprawy.

Skierowanie sprawy do Rzecznika Finansowego

Jeżeli reklamacja okaże się nieskuteczna i bank będzie czynił trudności w zwrocie kredytobiorcy należnych z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu świadczeń, rozwiązaniem może okazać się skierowanie sprawy do Rzecznika Finansowego z wnioskiem o podjęcie działań w sprawie.

Złożenie wniosku do Rzecznika Finansowego może nastąpić w wypadku kiedy:

• bank nie uzna roszczeń, 
• bank nie odpowie na reklamację,
• bank odpowie na reklamację z przekroczeniem ustawowych terminów.

Do wniosku o interwencję przez Rzecznika Finansowego należy załączyć całą posiadaną dokumentację sprawy, a w szczególności umowę kredytu i odpowiedź na reklamację, jeśli została udzielona.

W toku postępowania Rzecznik Finansowy zapoznaje bank z roszczeniem klienta, przedstawia stronom postępowania przepisy prawa mające zastosowanie w sprawie oraz podejmuje działania mające na celu umożliwienie zbliżenia stanowisk stron w celu rozwiązania sporu lub przedstawia stronom propozycję rozwiązania sporu.

Jeśli strony nie dojdą do porozumienia, kredytobiorcy pozostaje możliwość wystąpienia z roszczeniem przeciwko kredytodawcy do sądu powszechnego, gdzie konieczne będzie udowodnienie swoich racji.

Postępowanie przed sądem związane jest też z koniecznością opłat, dlatego wystąpienie do sądu w przedmiocie zwrotu prowizji powinno nastąpić w ostateczności.

Przedawnienie roszczeń 

Kierując sprawę do sądu, należy pamiętać o terminie przedawnienia roszczenia.

Jednakże należy mieć na uwadze, że w związku ze zmianami terminów przedawnienia i zasad ich obliczania w lipcu 2018 roku każdorazowo trzeba ustalić, czy znajdą zastosowanie przepisy regulujące przedawnienie w aktualnie obowiązującym brzmieniu, czy też przepisy przejściowe.

Należy wskazać, że do zgodnie z przepisami przejściowymi do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej terminy przedawnienia, tj. przed 9 lipca 2018 roku i roszczeń w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie znowelizowane przepisy regulujące przedawnienie. Jeżeli na podstawie znowelizowanych terminów przedawnień termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej przedawnienie. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie nowelizacji, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.