Możliwe żądania zleceniobiorcy względem zleceniodawcy

Umowa zlecenie jest to jedna z najczęściej zawieranych umów o charakterze cywilno-prawnym w obrocie gospodarczym. Popularność tej umowy, jest na tyle wysoka, że przepisy, które ją sankcjonują mają rozszerzony zakres zastosowania, albowiem stosuje się je nie tylko do umowy zlecenia, ale także – odpowiednio – do nieuregulowanych umów o świadczenie usług. 

Ustawa nie stawia ograniczeń podmiotowych, przy czym mamy określony w pewnym sensie zakres przedmiotowy. Zasady zawierania i funkcjonowania w oparciu o ten model, zostały ujęte w kodeksie cywilnym, reguły te zawsze stanowią wzorcowe odniesienie, w zakresie w którym strony umowy zapomną lub nie uregulują konkretnych relacji między sobą. Warto zwrócić zatem uwagę na uprawnienia jakie przysługują przyjmującemu zlecenie. Przepisy te mają, co do zasady charakter względnie obowiązujący i w związku z tym strony tego stosunku prawnego mogą odmiennie, zgodnie z zasadą swobody umów, określić w umowie swe prawa i obowiązki, niemniej warto przyjrzeć się zapisom ustawowym i ich znaczeniu.

Istota umowy zlecenia

Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Wprawdzie zlecenie może mieć również postać nieodpłatnych czynności, ale zasadą w tym konkretnym przypadku jest jej odpłatny charakter. 

Elementami przedmiotowo wyróżniającymi umowę zlecenia są starania celem wykonania umówionej czynności. Umowa zlecenia nie akcentuje rezultatu (wyniku) jako koniecznego do osiągnięcia. Przykładowo odróżnieniu od umowy o dzieło, (innej popularnej umowy cywilno-prawnej) w umowie zlecenia przyjmujący zlecenie nie bierze na siebie ryzyka pomyślnego wyniku spełnianej czynności. Jego odpowiedzialność za właściwe wykonanie umowy oparta jest na zasadzie starannego działania (art. 355 § 1 k.c.), w świadczeniu usługi rozłożonej w czasie istnieje związek wynagrodzenia z ilością, jakością i rodzajem usługi.

Zaliczka - możliwe żądania zleceniobiorcy względem zleceniodawcy

Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki. zgodnie z treścią tego przepisu, roszczenie o zaliczkę na wydatki istnieje, gdy zleceniobiorca jej zażąda i wymaga tego prawidłowe wykonanie zlecenia. Żądanie może być ono złożone w dowolnej formie, stawo bowiem nie wymaga żadnej konkretnej formy dla tego oświadczania. 

Z istoty stosunku zlecenia wynika, że udzielnie zaliczki jest obowiązkiem dającego zlecenie. Odmowa udzielenia zaliczki pozwala przyjmującemu zlecenie w powszechnej opinii na wypowiedzenie zlecenia ze względu na ważny powód (art. 746 § 2 k.c.) albo wstrzymanie się z wykonaniem zlecenia bez popadania w zwłokę dłużnika. Powyższe skutki odmowy udzielenia zaliczki wynikają stąd, że przyjmujący zlecenie nie ma obowiązku pokrywać w zastępstwie dającego zlecenia wydatków i nakładów niezbędnych do wykonania zlecenia.

Gdyby okazało się, że wartość wypłaconej zaliczki przewyższa poniesione przez przyjmującego zlecenie wydatki, została ona wykorzystana na wydatki niepodlegające zwrotowi. 

Żądanie zwrotu wydatków wraz z odsetkami przez przyjmującego zlecenie

Przyjmującemu zlecenie przysługuje roszczenie o zwrot wydatków i nakładów od zleceniodawcy, który dobrowolnie poniósł poświęcając jednocześnie elementy swojego majątku, działając w cudzym interesie lub w cudzej sferze prawnej, w celu należytego wykonania zlecenia. Powyższy obowiązek jest niezależny od tego, czy umowa była odpłatna czy nieodpłatna, ani od tego, czy przez dokonanie zleconej czynności dający zlecenie uzyskał oczekiwany rezultat.

Ponadto przyjmujący zlecenie ma prawo żądać od zleceniodawcy odsetek ustawowych. Ustawowe odsetki od wydatkowanej kwoty należą się przyjmującemu zlecenie za okres od dokonania wydatku do jego zwrotu.

Roszczenia o zwrot wydatków i nakładów powstają z chwilą ich dokonania przez przyjmującego zlecenie. Są to roszczenia o świadczenia bezterminowe, dlatego stają się one wymagalne niezwłocznie po wezwania dającego zlecenie do ich wykonania (art. 455 k.c.). 

Z upływem lat dwóch przedawniają się roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom.

Żądanie zwolnienia od zobowiązań przyjmującego zlecenie

Obowiązek zwolnienia z zobowiązań dotyczy przypadków, gdy przyjmujący zlecenie w celu należytego wykonania zlecenia i we własnym imieniu zaciągnął zobowiązanie, a więc jest dłużnikiem zobowiązanym do świadczenia. Obowiązek ten powstaje z chwilą zaciągnięcia zobowiązania przez przyjmującego zlecenie.

Co do zasady dotyczy on także zobowiązań publicznoprawnych (np. podatków, ceł), przy czym należy dokonywać wnikliwej oceny, czy i w jakim zakresie powstały one w związku z wykonywaniem zlecenia i w celu jego należytego wypełnienia. Zwolnienie z wszystkich zobowiązań wraz ze zwrotem wydatków ma prowadzić do stanu, w którym wykonanie zlecenia jest dla przyjmującego zlecenie na płaszczyźnie majątkowej zdarzeniem neutralnym.

Możliwe żądania zleceniobiorcy względem zleceniodawcy czyli żądanie wypłaty wynagrodzenia

W razie odpłatnego zlecenia wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych. 

Roszczenie o wynagrodzenia powstaje po wykonaniu zlecenia, czyli między innymi po złożeniu sprawozdania przez przyjmującego zlecenie, które to jest jego obowiązkiem złożyć. Zasady wynagrodzenia można szczegółowo określić w umowie, natomiast jeśli termin zapłaty wynagrodzenia nie został wskazany w umowie lub też nie wynika z właściwości zlecenia, którego podjął się przyjmujący zlecenie, to wówczas należy się ono bezzwłocznie po wezwaniu przyjmującego zlecenie do jego wypłaty. 

Warto zwrócić uwagę, że wynagrodzenie należy się wyłącznie, gdy przyjmujący zlecenie wykonał zlecenie, choćby nie osiągnął rezultatu o jakim mogło być mowo podczas dokonywania zlecenia. Jeżeli przyjmujący zlecenie dołożył należytej staranności w celu dokonania czynności prawnej, a okazało się to niemożliwe z powodu sytuacji, za które on nie odpowiada, wypłata wynagrodzenia i tak musi nastąpić.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz.U.2020.1740 t.j.

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.

Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.