Nawiązywanie stosunku pracy z członkami zarządu w sposób dorozumiany - kiedy ma miejsce?

Umowa o pracę zawarta w innej formie niż forma pisemna jest także ważna i prawnie skuteczna. Dlatego też, warto wiedzieć kiedy ma miejsce nawiązywanie stosunku pracy z członkami zarządu w sposób dorozumiany w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zawarcie umowy o pracę może nastąpić nie tylko przez wyraźne i ujęte w formie pisemnej oświadczenia stron, jak tego wymagają przepisy (art. 29 KP), ale również przez złożenie oświadczeń dorozumianych, wynikających z faktycznego zachowania się stron. Z regulacji prawa pracy nie wynika nakaz zachowania jakiejkolwiek formy tych oświadczeń pod rygorem nieważności umowy.

Umowa między spółką a członkiem zarządu

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, przewiduje ogóle reżimy dla zaciągania zobowiązań (podpisywania umów) pomiędzy spółką a członkiem zarządu.

Celem przepisu art. 210 § 1 k.s.h. jest ochrona interesów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a pośrednio także jej wspólników i wierzycieli, na wypadek konfliktu interesów. Co warto podkreślić nie jest konieczne, aby sprzeczność interesów rzeczywiście występowała; wystarczy potencjalna kolizja interesów. Mowa tu o wszelkich umowach, jakie mogą być zawierane przez spółkę z członkami zarządu. Zarówno o takie, które mogą wiązać się z pełnioną funkcją, jak i te, które nie są związane z wykonywaniem funkcji członka zarządu, ale są zawierane przez osobę fizyczną poza źródłem kompetencji. Dotyczy to także umowy o pracę, umowy zlecenia czy umowy o zarządzanie spółką. Nie jest wykluczone zawieranie umów, które wiązać się będą z pewnymi zobowiązaniami wspólnika, który jednocześnie pełni funkcję członka zarządu. Może to dotyczyć umowy pożyczki, darowizny, zamiany itp.

Wszystkie sytuacje związane z zawieraniem umów mogą prowadzić do nadużyć, w szczególności naruszyć interesy spółki, na przykład przez zaniżenie ceny, lub wypłaty wynagrodzenia w zawyżonej wysokości.

Zaobserwowanie zagrożeń pozwoliło ustawodawcy określić reżimy dotyczące reprezentacji, które w swym zamiarze mają chronić interesy wspomnianej spółki, wierzycieli itd. Niewątpliwie ważną okolicznością jest znajomość konsekwencji nie zastosowania się do reżimów określonych w art. 210 § 1 k.s.h, naruszenie ich bowiem powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej.

Także umowa o pracę zawierana z członkiem zarządu winna spełnić wymagania wynikające z art. 210 § 1 k.s.h. To znaczy dla swojej ważności, spółkę winna reprezentować rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. W zasadzie w przepisach ustawy nie przewidziano żadnych wyjątków, które pozwoliłby konwalidować nieważność zawartej umowy, chociaż praktyka orzecznicza ukazuje przypadek, którego wystąpienie może doprowadzić do zawarcia umowy.

Umowa o pracę zawierana w oparciu o przepisy kodeku pracy

Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:

1. rodzaj pracy;
2. miejsce wykonywania pracy;
3. wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
4. wymiar czasu pracy;
5. termin rozpoczęcia pracy.

Z kolei potwierdzenie rodzaju umowy i jej warunków powinno zawierać informację o:

1. obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
2. częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę,
3. wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
4. obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
5. układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty.

Z powyższych zapisów rzeczywiście wynika, że preferowaną formą zawarcia umowy o pracę jest forma pisemna, jednak ustawodawca dopuszcza zawarcie umowy o pracę także w innej formie, co jednak wymusza na pracodawcy realizację innych obowiązków. Przepisy kodeksu pracy mają charakter norm generalnych, natomiast regulacje zawarte choćby w kodeksie spółek handlowych stanowią normy specjalne, które mają pierwszeństwo, w zakresie zawierania umów, bez względu na ich przedmiot.

Nawiązywanie stosunku pracy z członkami zarządu w sposób dorozumiany

Podstawowym skutkiem niezastosowania się do zasad określonych w art. 210 § 1 k.s.h. jest bezwzględna nieważność dokonanej czynności. Jednak, na zasadzie wyjątku w kontekście zagadnienia nieważności umowy o pracę zawartej z naruszeniem art. 210 k.s.h., dopuszcza się nawiązywanie stosunku pracy z członkami zarządu w sposób dorozumiany.

Umowa zostaje zwarta w sposób dorozumiały, kiedy jest rezultatem pozajęzykowych zachowań, jawnie wyrażających chęć zawarcia takiej umowy.

Przykład 1.

Oddanie płaszcza do szatni, powala ustalić, że doszło do zawarcia w sposób dorozumiały umowy przechowania, albo wejście do pociągu i zajęcie miejsca podczas jazdy pociągu, oznacza, że doszło do zawarcia umowy przewozu w sposób dorozumiały.

Z perspektywy oceny zawarcia umowy o pracę w sposób dorozumiany, ważne jest ustalenie czy z członkiem zarządu spółki została zawarta umowa o pracę przez dopuszczenie do jej wykonywania. To wszystko jednak zależy od okoliczności konkretnej sprawy w zakresie dotyczącym celów, do jakich zmierzały strony, a przede wszystkim od tego, czy nawiązanie stosunku pracy w ten sposób nie miało na celu obejścia prawa (art. 210 § 1 k.s.h.) oraz od zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, Dz.U.2020.1320 t.j.

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, Dz.U.2020.1526 t.j.

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.

Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.