Pozew obniżenie lub podwyższenie alimentów

Artykuł ma na celu przybliżenie problematyki alimentów i tego, czy jeśli zostaną one zasądzone przez sąd lub ustalone w toku ugody, mogą być zmienione. W jaki sposób wnioskować o podwyższenie alimentów lub ich obniżenie – kto może to zrobić i kiedy? Na te i inne pytania odpowiedź zostanie udzielona poniżej. Wskazane zostaną też warunki formalne pisma procesowego – jak je sformułować, jak oznaczyć wartość przedmiotu sporu, co obligatoryjnie do niego załączyć?

Co to są alimenty i komu przysługują?

Obowiązek alimentacyjny to obowiązek dostarczania środków utrzymania oraz, w miarę potrzeby, wychowania. Jest to uregulowane w art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Alimenty mają na celu zaspokajanie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentacji. Wypełnianie tego obowiązku może polegać również na dostarczaniu uprawnionemu mieszkania, opieki lekarskiej i domowej.

Alimenty przysługują:

• dzieciom, które nie są w stanie same się utrzymać;
• małżonkowi;
• krewnym.

Kto może żądać podwyższenia lub obniżenia alimentów?

Podwyższenia alimentów może żądać osoba uprawniona do ich otrzymania – dziecko małoletnie za pośrednictwem swojego przedstawiciela ustawowego, natomiast osoba pełnoletnia – samodzielnie lub przez pełnomocnika.

Obniżenia alimentów może zaś żądać osoba, która jest obowiązana do ich uiszczania.

Co istotne, kwestia podwyższenia lub obniżenia alimentów wymaga tego, aby uprzednio były już sądownie uregulowane alimenty.

Alimenty mogą być uregulowane na podstawie:

• wyroku w sprawie o alimenty;
• wyroku w sprawie o rozwód, który obejmuje także alimenty;
• ugody sądowej, która została zawarta przed sądem i wciągnięta do protokołu.

Przykład 1.

Pan Konrad ma orzeczony obowiązek alimentacyjny w stosunku do dziecka na podstawie zawartej ugody przed sądem. W toku procesu o alimenty porozumiał się z matką dziecka i wspólnie ustalili, że będzie uiszczał alimenty w kwocie po 1000 zł miesięcznie. W przyszłości, powołując się na ugodę sądową, będzie mógł żądać ich obniżenia, natomiast małoletnia, reprezentowana przez matkę, ich podwyższenia.

Kiedy obniżenie lub podwyższenie alimentów jest możliwe?

Zmiana rozstrzygnięcia  w zakresie alimentów jest możliwa w przypadku zmiany stosunków, jak stanowi art. 138 kro.

Zmiana stosunków jest pojęciem bardzo nieostrym, ogólnym. Powinno się przez nią rozumieć zmianę okoliczności istotnych z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i zakresu świadczeń alimentacyjnych, czyli:

• usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego;
• zarobkowych i majątkowych możliwości obowiązanego.

Nie każda zmiana w życiu obowiązanego czy uprawnionego do alimentów będzie podstawą do zmiany orzeczenie alimentacyjnego, w szczególności, jeśli nie mają charakteru trwałego, zasadniczego i nie wyczerpują przesłanek, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego.

Przykład 2.

Ewa, córka pani Iwony, ma zasądzone alimenty od ojca, pana Karola, w kwocie 700 zł miesięcznie. Została zapisana przez matkę na 3-miesięczny kurs przygotowujący do egzaminu na zakończenie szkoły podstawowej, który jest odpłatny. Nie jest to podstawa do stałego podwyższenia alimentów, gdyż nie ma to charakteru trwałego.

Dla podwyższenia obowiązku alimentacyjnego znaczenie będą miały następujące okoliczności:

• wzrost usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego – w przypadku dorastających dzieci związany z tym obowiązek częstszej wymiany ubrań, odzieży, zakup kosmetyków, środków czystości, zwiększonych kosztów żywieniowych;
• wzrost wynagrodzenia zobowiązanego;
• zwiększenie majątku zobowiązanego, na przykład poprzez wygraną na loterii, otrzymanie znacznego spadku, darowizny.

Do obniżenia obowiązku alimentacyjnego znaczenie będzie miał:

• spadek usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, na przykład poprawienie stanu zdrowia dziecka, które z uwagi na chorobę miało zasądzone wyższe alimenty, na przykład w związku z tym, że nie ma już konieczności zakupu leków;
• pogarszający się stan majątkowy lub finansowy zobowiązanego wskutek utraty pracy, zmniejszenia zarobków albo w związku z narodzinami nowego dziecka, które jest na jego utrzymaniu.

Jak oznaczyć wartość przedmiotu sporu?

Alimenty są świadczeniem powtarzającym się – nie są zasądzane jednorazowo, ale w powtarzających się okresach. Najczęściej są to okresy miesięczne i w ten sposób najłatwiej je zasądzić oraz później egzekwować, choć można przyjąć na przykład okresy tygodniowe, kwartalne. Zależy to od możliwości zobowiązanego w zakresie przekazywania środków, a także potrzeb uprawnionego i jego harmonogramu.

W Polsce najczęściej są to alimenty miesięczne.

Aby obliczyć wartość przedmiotu sporu, bierze się pod uwagę w przypadku świadczeń powtarzających się sumę świadczeń za jeden rok, a jeśli trwają krócej – za cały czas ich trwania. Wynika to z przepisu art. 22 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego.

Przykład 3.

Maria żąda alimentów w kwocie 1000 zł miesięcznie od swojego ojca, pana Artura. W takim przypadku wartość przedmiotu sporu będzie wynosiła 12 000 zł, ponieważ mnoży się wartość świadczenia przez 12 miesięcy.

Jeżeli sąd zasądzi kwotę 1000 zł alimentów, to w późniejszym czasie:

Wariant 1:

Maria po kilku latach, zwiększeniu się jej potrzeb, żąda zwiększenia alimentów do kwoty 1500 zł miesięcznie. W takim przypadku wartość przedmiotu sporu stanowić będzie ta kwota, której różnicy się domaga – 500 zł – pomnożona przez 12 miesięcy.

Wartość przedmiotu sporu wyniesie 500 × 12 = 6000 zł.

Wariant 2:

Pan Artur z uwagi na koronawirusa stracił pracę, znalazł inną, jednak gorzej płatną. Z tego względu wnosi o zmniejszenie alimentów do kwoty 600 zł miesięcznie. W takim przypadku wartość przedmiotu sporu stanowić będzie ta kwota, o której różnicę żąda zmniejszenia alimentów – 400 zł – pomnożona przez 12 miesięcy.

Wartość przedmiotu sporu wyniesie 400 × 12 = 4800 zł.

Schemat pozwu o obniżenie lub podwyższenie alimentów

W pierwszej kolejności należy wskazać datę sporządzenia pozwu oraz określić sąd, do którego jest kierowany.

Może to być albo według miejsca zamieszkania pozwanego, albo według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej.

Następnie wskazuje się strony – powoda, czyli osobę, która żąda podwyższenia lub obniżenia alimentów, oraz pozwanego – tę drugą.

Następnie wskazuje się wartość przedmiotu sporu oraz datę wymagalności roszczenia – jest to w przypadku alimentów najczęściej dzień przed złożeniem pozwu.

W dalszej części należy odpisać żądanie:

• „żądam podwyższenia alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubartowie z 9 listopada 2016 roku w sprawie III RC 78/16 z kwoty 700 zł miesięcznie do kwoty 1200 zł miesięcznie”;
• „żądam obniżenia alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubartowie z 9 listopada 2016 roku w sprawie III RC 78/16 z kwoty 700 zł miesięcznie do kwoty 400 zł miesięcznie”.

Ponadto w petitum pozwu zasadne jest także poinformowanie, czy strony podjęły próbę pozasądowego rozwiązania sporu – czy rozmawiały na ten temat, czy próbowały się porozumieć, ewentualnie dlaczego taka próba nie została podjęta (zazwyczaj wynika to z faktu, że są one skonfliktowane i nie utrzymują relacji).

W uzasadnieniu należy opisać, co stanowi przyczynę żądania, jakie wystąpiły nowe okoliczności, które uzasadniają zwiększenie lub obniżenie alimentów. Mogą one dotyczyć obowiązanego, uprawnionego, lub obu stron równocześnie, jednak należy pamiętać o precyzyjnym opisaniu tego w uzasadnieniu.

Do pozwu należy załączyć odpis wyroku lub ugody, która została wydana w sprawie o alimenty i która ma być zmieniona przez podwyższenie lub obniżenie alimentów. Ponadto zasadne jest także dołączenie faktur, które dokumentują zwiększenie wydatków, możliwości majątkowych lub zarobkowych zobowiązanego (w sprawie o podwyższenie alimenty) albo dokumentów, które ukażą zmniejszenie się możliwości majątkowych lub zarobkowych obowiązanego.

Pozew należy podpisać, załączyć dokumenty, a także jeden odpis, dla strony przeciwnej.