Fundusz alimentacyjny - kto, kiedy i ile z niego dostanie?

Jeśli rodzic nie płaci alimentów na dziecko, może pomóc fundusz alimentacyjny. Trzeba jednak spełniać kilka warunków, m.in. co do dochodu na członka w rodzinie. Maksymalna wypłata z funduszu to 500 zł miesięcznie.

Kiedy należą się alimenty z funduszu alimentacyjnego?

Żeby fundusz alimentacyjny wypłacił pieniądze nie wystarczy sam fakt, że ktoś nie dostaje należnych mu alimentów od zobowiązanej do tego osoby (np. dziecko nie otrzymuje alimentów od ojca). Musi być łącznie spełnionych kilka warunków. Jakich?

• dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 1 209 zł,
• alimenty zostały przyznane lub zatwierdzone przez sąd, a ich egzekucja okazała się bezskuteczna,
• Alimenty zostały przyznane dziecku od rodzica,
• osoba uprawniona do alimentów nie ukończyła 18 lat, a jeżeli kontynuuje naukę - nie ukończyła 25 lat.

Dochód rodziny a fundusz alimentacyjny

Od 1 października 2023 r. podniesiono dochód na osobę w rodzinie, uprawniający do pobierania świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Wynosi on obecnie 1 209 zł na osobę w rodzinie. Wcześniej było to 900 zł.

Przy ustalaniu dochodów rodziny, uwzględnia się następujących członków rodziny:

• osobę uprawnioną do alimentów,
• rodzica osoby uprawnionej, 
• małżonka rodzica osoby uprawnionej, 
• osobę, z którą rodzic osoby uprawnionej wychowuje wspólne dziecko,
• pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia oraz dziecko, które ukończyło 25. rok życia otrzymujące świadczenia z funduszu alimentacyjnego lub legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Na potrzeby obliczania dochodu, do rodziny nie zalicza się:

• rodzica osoby uprawnionej zobowiązanego tytułem wykonawczym pochodzącym lub zatwierdzonym przez sąd do alimentów na jej rzecz;
• dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego,
• dziecka pozostającego w związku małżeńskim.

Wiek osoby uprawnionej do alimentów z funduszu

Co do zasady fundusz alimentacyjny ma zabezpieczać dzieci uprawnione do alimentów, a nie osoby dorosłe. 

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej:

• do ukończenia przez nią 18 roku życia, albo
• w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej - do ukończenia przez nią 25 roku życia;
• w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności - bezterminowo.

W przypadku ukończenia przez osobę uprawnioną szkoły wyższej w trakcie ostatniego roku studiów, prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego przysługuje do zakończenia tego roku studiów, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez osobę uprawnioną 25 roku życia.

Ile wynoszą alimenty 2023?

Fundusz alimentacyjny nie wypłaca całych należnych dziecku alimentów, których nie płaci rodzic. Maksymalna kwota wypłaty to 500 zł miesięcznie, ale nie więcej, niż należne alimenty.

Przykład 1.

Przyznane przez sąd od ojca na dziecko alimenty wynoszą 900 zł miesięcznie. Ojciec nie płaci alimentów, ich egzekucja okazała się bezskuteczna. Dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 1 209 zł. W tej sytuacji można złożyć wniosek o przyznanie alimentów z funduszu alimentacyjnego. Fundusz alimentacyjny będzie wypłacać 500 zł miesięcznie, bo taki jest maksymalny miesięczny limit.

Alimenty przyznane lub zatwierdzone przez sąd

Do starania się o alimenty z funduszu alimentacyjnego nie wystarczy to, że rodzic nie płaci na utrzymanie dziecka. Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci wynika wprawdzie bezpośrednio z przepisów prawa. Jednak żeby pieniądze wypłacił fundusz alimentacyjny, alimenty od rodzica muszą być przyznane przez sąd lub zatwierdzone przez sąd.

Do wniosku o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego należy dołączyć m.in.:

• zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne albo oświadczenie stwierdzające bezskuteczność egzekucji,
• odpis podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu zasądzającego alimenty, odpis postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty, odpis protokołu zawierającego treść ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem, 
• informacje właściwego sądu lub właściwej instytucji o podjęciu przez osobę uprawnioną czynności związanych z wykonaniem tytułu wykonawczego za granicą albo o niepodjęciu tych czynności, w szczególności w związku z brakiem podstawy prawnej do ich podjęcia lub brakiem możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą.

Bezskuteczność egzekucji alimentów

Fundusz alimentacyjny ma pomagać dzieciom, gdy nie można wyegzekwować alimentów od dłużnika. Warunkiem skorzystania z funduszu jest bezskuteczność egzekucji.

Bezskuteczności egzekucji - oznacza egzekucję, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych.

Za bezskuteczną egzekucję uważa się również niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Polski, w szczególności z powodu:

• braku podstawy prawnej do podjęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika,
• braku możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą.

Jak dostać pieniądze z funduszu alimentacyjnego?

Fundusz alimentacyjny przyznaje prawo do świadczeń na tzw. okres świadczeniowy: od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego.

Wnioski o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na nowy okres świadczeniowy są przyjmowane od dnia 1 sierpnia danego roku, a w przypadku wniosków składanych drogą elektroniczną - od dnia 1 lipca danego roku.

Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej. Za małoletnie dzieci wniosek składa przedstawiciel ustawowy (rodzic).

Wniosek można złożyć:

• w formie tradycyjnej, papierowej, wypełniając formularz i składając go w urzędzie miasta lub gminy, lub
• w formie elektronicznej, na portalu empatia.

Do wniosku trzeba dołączyć szereg dokumentów potwierdzających spełnienie warunków do skorzystania z funduszu.

Odzyskanie pieniędzy przez fundusz od dłużnika

Dłużnicy alimentacyjni mają obowiązek zwrócić funduszowi alimentacyjnemu wypłacone z niego pieniądze, i to z odsetkami. Pieniądze ściąga od dłużnika komornik. Jeśli komornikowi uda się wyegzekwować od dłużnika jakieś kwoty, to w pierwszej kolejności trafiają one do funduszu alimentacyjnego, na spłatę długów wobec funduszu.