Wyrażanie poglądów w pracy, czyli czy można zwolnić za polityczne przekonania?

W dzisiejszych czasach, kiedy polityka jest coraz bardziej polaryzująca, coraz częściej pojawia się pytanie, czy pracownik ma prawo do wyrażania swoich poglądów politycznych w miejscu pracy. Z jednej strony każdy obywatel ma prawo do wolności słowa, z drugiej pracodawca ma prawo do zapewnienia spokojnej i przyjaznej atmosfery w pracy. Czy jednak wyrażanie poglądów w pracy, w tym tych politycznych, może skutkować zwolnieniem? Wyjaśniamy.

Wyrażanie poglądów w pracy – co na to Kodeks pracy?

Kodeks pracy nie zawiera bezpośredniego zakazu szerzenia poglądów politycznych w miejscu pracy. Jednakże w artykule 100 kp znajduje się przepis, który stanowi, że pracownik powinien przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego, przestrzegać porządku oraz dbać o dobro zakładu pracy. Wynika z tego, że zatrudniony nie może wyrażać swoich poglądów w sposób agresywny lub obraźliwy, nie może ponadto wyrażać poglądów, które są sprzeczne z celami lub wartościami firmy.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, wyrażanie poglądów w pracy przez pracownika jest możliwe, o ile nie narusza to zasad dobrego obyczaju lub nie powoduje zakłóceń w pracy. 

Czy pracodawca może zwolnić za poglądy w pracy?

Zgodnie z kp pracownik ma prawo do wyrażania swoich poglądów w zakresie związanym z jego pracą. Oznacza to, że może on wyrażać swoje poglądy na temat swojej pracy, warunków pracy, a także na temat firmy, w której pracuje. Co za tym idzie, poglądy polityczne pracownika nie mogą być powodem jego zwolnienia. Wynika to z zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu, która jest jedną z podstawowych zasad prawa pracy. Zgodnie z art. 18.3a kp pracodawca nie może dyskryminować pracownika z żadnego powodu, w tym z powodu jego poglądów politycznych.

Jednakże w wyjątkowych przypadkach pracodawca może zwolnić pracownika za wyrażanie swoich poglądów politycznych, jeśli np.

• poglądy te są sprzeczne z celami lub wartościami firmy,

• poglądy te są wyrażane w sposób agresywny lub obraźliwy,

• poglądy te powodują zakłócenia w pracy.

Pracodawca może więc zwolnić pracownika, który wyraża poglądy sprzeczne z celami firmy, może również zwolnić pracownika, który wyraża swoje poglądy w sposób agresywny lub obraźliwy, np. pracownika, który wygłasza mowę nienawiści w miejscu pracy.

Przykładem wypowiedzi, która może zostać uznana za naruszenie zasad dobrego obyczaju, jest wypowiedź, która jest obraźliwa lub dyskryminująca dla innych pracowników, np. zawierająca obelgi lub groźby wobec osób o określonych poglądach politycznych lub nawołująca do przemocy wobec osób o określonych poglądach politycznych. 

Jeśli pracownik naruszy prawo do swobody wypowiedzi, pracodawca może podjąć działania dyscyplinarne, w tym zwolnienie z pracy. 

Jak wyrażać poglądy w pracy?

Pracownik powinien zachować ostrożność i przestrzegać następujących zasad:

• Wyrażać swoje poglądy w sposób spokojny i rzeczowy.
• Unikać wyrażania poglądów, które są sprzeczne z celami lub wartościami firmy.
• Unikać wyrażania poglądów, które są obraźliwe lub dyskryminujące dla innych pracowników.
• Unikać wyrażania poglądów, które powodują zakłócenia w pracy.

Jeśli pracownik naruszy powyższe zasady, pracodawca może podjąć działania dyscyplinarne, w tym zwolnienie z pracy. W związku z tym pracownik nie może wypowiadać się na temat polityki lub innych zdarzeń, np. dotyczących wojny, bez żadnych ograniczeń. Powinien on zachować ostrożność i rozważyć, czy jego wypowiedź nie naruszy zasad dobrego obyczaju lub nie spowoduje zakłóceń w pracy.

Wyrażanie poglądów w pracy– jakie obowiązki ma szef?

Pracodawca powinien reagować na negatywne postawy motywowane poglądami politycznymi w miejscu pracy. Brak reakcji może doprowadzić do niepotrzebnych podziałów wśród pracowników, pogorszenia atmosfery w pracy, a nawet do zachowań dyskryminacyjnych.

Zatrudniający mogą wprowadzać wewnętrzne regulaminy, które zabraniają pracownikom wyrażania swoich poglądów politycznych w miejscu pracy. Mogą również podejmować działania dyscyplinarne wobec pracowników, którzy naruszają te zasady.

Niestety, wielu pracodawców nieumiejętnie podchodzi do kwestii politycznych. Ich działania mogą być prostą drogą do sprowokowania aktów dyskryminacji. Zaangażowany politycznie szef czy pracownik, który daje upust swoim sympatiom i antypatiom politycznym w środowisku pracy, może stanowić poważne zagrożenie. Może to prowadzić do konfliktów między pracownikami, a nawet do spadku wydajności pracy.

Poglądy polityczne a urzędnicy służby cywilnej

Istnieją grupy zawodowe, które neutralność polityczną mają wpisaną w swój zawód.

Urzędnicy służby cywilnej są zobowiązani do zachowania neutralności politycznej. Oznacza to, że nie mogą publicznie manifestować swoich poglądów politycznych, nie mogą należeć do partii politycznych ani nie mogą angażować się w działalność polityczną. Zasada neutralności politycznej wynika z Konstytucji RP, która w art. 153 ust. 1 stanowi, że „służący państwowi są obowiązani do bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa”.

Zasada ta jest ważna, ponieważ ma na celu zapewnienie, że urzędnicy służby cywilnej wykonują swoje obowiązki w sposób obiektywny i bezstronny. Urzędnik, który publicznie manifestuje swoje poglądy polityczne, może być postrzegany jako reprezentujący te poglądy w pracy. Może to prowadzić do konfliktu interesów, a także do braku zaufania obywateli do służby cywilnej.

Zasada neutralności politycznej jest również ważna dla zapewnienia równości wszystkich obywateli przed prawem. Urzędnik, który jest członkiem partii politycznej, może być postrzegany jako faworyzujący członków swojej partii lub osoby o podobnych poglądach. Przykładem naruszenia zasady neutralności politycznej przez urzędników służby cywilnej może być sytuacja, w której:

• urzędnik służby cywilnej publikuje na swoim profilu na portalu społecznościowym post, w którym udziela poparcia dla konkretnego kandydata w wyborach;
• urzędnik służby cywilnej uczestniczy w demonstracji politycznej;
• urzędnik służby cywilnej wygłasza przemówienie na wiecu politycznym;
• urzędnik służby cywilnej jest członkiem partii politycznej.

Urzędnik, który naruszy zasadę neutralności politycznej, może zostać ukarany przez szefa służby cywilnej. Kara może polegać na upomnieniu, nałożeniu kary pieniężnej lub na zwolnieniu z pracy.

Wyrażanie poglądów w pracy – podsumowanie 

Ogólnie rzecz biorąc, pracownik może wyrażać swoje poglądy w pracy, ale w sposób kulturalny i szanujący innych. Powinien on unikać wyrażania poglądów, które mogą być uznane za mowę nienawiści, dyskryminujące lub obraźliwe. W przypadku naruszenia zasad w miejscu pracy pracodawca może podjąć wobec pracownika działania dyscyplinarne, takie jak upomnienie, nałożenie kary pieniężnej lub zwolnienie z pracy.