Emerytura z ZUS-u dla pracujących w USA – czy jest możliwa?
Jednym z częstych kierunków emigracyjnych Polaków były Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Ten trend nadal utrzymuje się, ponieważ osoby wyjeżdżające do pracy liczą na to, że uda im się spełnić ich „amerykański sen”. W poniższym artykule, poruszyliśmy kwestię czy emerytura z ZUS-u dla pracujących w USA jest możliwa i jakie są zasady jej otrzymania.
Prawo do świadczeń emerytalnych w Polsce i USA – informacje ogólne
Osoby, które pracowały w Polsce i w USA mogą ubiegać się o emeryturę na podstawie Umowy o zabezpieczeniu społecznym z dnia 2 kwietnia 2008 roku między Polską a USA, która weszła w życie 1 marca 2009 roku.
Emeryturę za okresy ubezpieczenia w Polsce wypłacać będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Polsce. Amerykańska instytucja ubezpieczeniowa wypłacać będzie świadczenie za okresy ubezpieczenia w USA.
Zawarte porozumienie upraszcza procedurę zgłoszenia wniosku o przyznanie prawa do emerytury. Wystarczy, aby osoba ubiegająca się o przyznanie takiego prawa złożyła wniosek do właściwego organu w państwie, w którym mieszka, a następnie organ ten prześle go do właściwego organu drugiego kraju.
Osoby mieszkające w Polsce składają wniosek do właściwego oddziału ZUS, który następnie przesyła go do instytucji ubezpieczeniowej w USA.
Przykład 1.
Pani Alicja pracowała w Polsce, a następnie wyjechała do pracy w USA. Kobieta spełnia przesłanki do otrzymania emerytury w Polsce i USA. Pani Alicja mieszka nadal w USA i do tamtejszej instytucji ubezpieczeniowej złożyła wniosek o przyznanie emerytury. Wniosek ten został jednocześnie przekazany do polskiego ZUS, który ustali jej polską emeryturę.
Zasady otrzymania emerytury w Polsce dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku
Otrzymanie emerytury w Polsce, którą wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jest uzależnione przede wszystkim od osiągnięcia wieku emerytalnego.
Aktualnie obowiązują zróżnicowane zasady nabycia prawa do emerytury, które uzależnione są od daty urodzenia osoby ubiegającej się o przyznanie takiego świadczenia.
Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 roku otrzymują emeryturę na tzw. starych zasadach.
W przypadku tych osób, aby otrzymać emeryturę, muszą one spełnić następujące warunki:
- osiągnąć wiek emerytalny, który wynosi dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat;
- posiadać określony okres ubezpieczenia, który dla kobiet wynosi 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat.
Przykład 2.
Pani Helena urodziła się 13 grudnia 1943 roku. Początkowo pracowała 12 lat w Polsce, a następnie wyjechała do pracy w USA. Okres ubezpieczenia kobiety w Polsce jest zbyt krótki, dlatego ZUS do polskiego stażu ubezpieczeniowego doliczy jej lata pracy w USA. Ostatecznie pani Helena otrzyma emeryturę z ZUS-u.
Przykład 3.
Pan Władysław urodził się 22 lipca 1948 roku. Pracował 30 lat w Polsce, po czym wyjechał do pracy w USA. Okres ubezpieczenia pana Władysława w Polsce jest wystarczający, aby otrzymać emeryturę z ZUS-u, dlatego ZUS nie będzie mu doliczał okresu pracy w USA do polskiego stażu ubezpieczeniowego.
Osoby, które posiadają krótszy niż wymagany okres stażu ubezpieczeniowego, otrzymają emeryturę, jeśli wykażą staż co najmniej: 15 lat w przypadku kobiet i 20 lat w przypadku mężczyzn.
Emerytura przyznana za krótszy okres ubezpieczenia, której wysokość okaże się mniejsza niż wysokość minimalnej emerytury wypłacanej za pełny staż pracy, nie będzie podwyższona do minimalnej kwoty emerytury.
Zasady otrzymania emerytury w Polsce dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku
Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku otrzymują emeryturę na tzw. nowych zasadach.
W przypadku tych osób, aby otrzymać emeryturę, muszą one spełnić następujące warunki:
- osiągnąć wiek emerytalny, który wynosi dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat;
- mieć opłacone składki na ubezpieczenia społeczne lub emerytalne i rentowe przynajmniej za 1 dzień.
Do obliczenia wysokości emerytury na nowych zasadach sumowaniu podlegają:
- zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne zapisane na indywidualnym koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje emerytura;
- zwaloryzowany kapitał początkowy ustalony za okresy ubezpieczenia przed 1 stycznia 1999 roku;
- zwaloryzowane kwoty zapisane na subkoncie w ZUS-ie, w tym przeniesione z otwartego funduszu emerytalnego.
Tak wyliczona kwota jest dzielona przez współczynnik średniego dalszego trwania życia wyrażonego w miesiącach jako przewidywane trwanie życia, ustalone wspólnie dla mężczyzn i kobiet. Wskaźnik ten ogłasza prezes Głównego Urzędu Statystycznego.
Zatrudnienie a przyznanie prawa do emerytury
Osoba, która bezpośrednio przed przejściem na emeryturę w Polsce jest nadal zatrudniona w Polsce bądź w USA, musi rozwiązać umowę ze wszystkimi pracodawcami, aby otrzymać emeryturę. Jeśli tego nie zrobi, prawo do emerytury zostanie zawieszone do czasu rozwiązania stosunku pracy.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą w Polsce albo za granicą nie muszą jej kończyć, aby otrzymać emeryturę z ZUS-u.
Przykład 4.
Pani Katarzyna ma 61 lat i stara się o emeryturę z ZUS-u. Kobieta pracuje w Stanach Zjednoczonych. ZUS wypłaci jej emeryturę, gdy rozwiąże umowę o pracę z dotychczasowym pracodawcą. Po otrzymaniu emerytury pani Katarzyna może ponownie się zatrudnić, ale i tak będzie miała prawo do emerytury.
Wyliczenie polskiej emerytury w wypadku, gdy doliczono staż ubezpieczeniowy w USA
W przypadku gdy staż ubezpieczeniowy w Polsce osoby ubiegającej się o przyznanie emerytury był za krótki i konieczne było zaliczanie okresów ubezpieczenia w USA, okresy te są brane pod uwagę w przypadku obliczenia wysokości polskiej emerytury. Emerytura w takim wypadku wyliczana jest jako stosunek polskich okresów ubezpieczenia do sumy polskich i zagranicznych okresów ubezpieczenia.
Za pracę w USA można ubiegać się o emeryturę z amerykańskiej instytucji ubezpieczeniowej.
Do obliczenia wysokości emerytury ZUS bierze pod uwagę wyłącznie zarobki za pracę w Polsce.
Wcześniejsza emerytura w Polsce
Ponadto pewne kategorie pracowników mogą otrzymać wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeśli urodziły się po 31 grudnia 1948 roku, a przed 1 stycznia 1969 roku.
W przypadku osób, których polski staż ubezpieczenia jest za krótki do przyznania wcześniejszej emerytury, doliczone zostaną przez ZUS okresy pracy w USA.
W takim przypadku okresy pracy w USA mogą zostać doliczone:
- do ogólnego stażu ubezpieczenia,
- do stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Emerytura z instytucji ubezpieczeniowej w USA
Umowa o zabezpieczeniu społecznym między Polską a USA określa też zasady zaliczania polskich okresów ubezpieczenia w przypadku niewystarczającego okresu ubezpieczenia do otrzymania świadczenia emerytalnego w USA.
Należy pamiętać, że żaden kwartał ubezpieczenia nie zostanie zaliczony jako kwartał kalendarzowy, jeżeli został już uznany za kwartał ubezpieczenia na podstawie przepisów prawa Stanów Zjednoczonych.
Maksymalna liczba kwartałów ubezpieczenia, która może być zaliczona za dany rok, nie może przekroczyć 4.
Właściwa instytucja amerykańska nie uwzględnia okresów ubezpieczenia przypadających przed najwcześniejszą datą, od której może uznawać okresy ubezpieczenia na podstawie stosowanych przez nią przepisów prawa.
Świadczenia wypłacane na podstawie amerykańskich przepisów są oparte na proporcjonalnej kwocie podstawowego ubezpieczenia.
Wobec powyższego należy stwierdzić, że praca na terytorium 2 krajów może prowadzić do przyznania nawet 2 świadczeń emerytalnych, a jeśli to nie jest możliwe, duża liczba osób będzie mogła zaliczyć okresy ubezpieczenia w 1 państwie i otrzymać przynajmniej 1 świadczenie emerytalne.