Odpowiedź na pozew – charakterystyka i uwagi praktyczne

Będąc pozwanym w każdej sprawie cywilnej, należy liczyć się z tym, że konieczne będzie ustosunkowanie się do twierdzeń zawartych w otrzymanym pozwie. Pozwany może odnieść się do niego, składając pismo procesowe nazywane odpowiedzią na pozew. Odpowiedź na pozew służy obronie pozwanego przed zarzutami podnoszonymi w jego treści. Po złożeniu pozwu sąd zarządza złożenie odpowiedzi na niego w określonym przez niego terminie, który nie może być krótszy niż dwa tygodnie, o czym informuje pozwanego, doręczając mu odpis pozwu. Najczęściej sądy zakreślają pozwanym właśnie termin dwóch tygodni na ustosunkowanie się w odpowiedzi na pozew do żądań zawartych w jego treści. Odpowiedz na pozew to nic innego jak pismo procesowe, w którym strona pozwana zajmuje stanowisko w sprawie. 

Co powinna zawierać odpowiedź na pozew?

Elementami, które obowiązkowo muszą znaleźć się w odpowiedzi na pozew, są: 

• oznaczenie sądu, do którego jest wniesiona;
• wskazanie sygnatury sprawy, której dotyczy;
• oznaczenie stron i pełnomocników (ich imiona, nazwiska oraz adresy);
• oznaczenie rodzaju pisma – odpowiedź na pozew;
• wnioski, twierdzenia, fakty, oświadczenia oraz dowody na poparcie swojego stanowiska;
• podpis osoby, która wnosi pismo;
• wskazanie załączników.

Przykładowy wzór odpowiedzi na pozew 

Jak napisać odpowiedź na pozew? Poniżej przykładowy wzór odpowiedzi.

Otrzymując pozew, konieczne jest odnotowanie daty jego odbioru, gdyż ma to kluczowe znaczenie dla ustalenia terminu do złożenia odpowiedzi na niego.

Przykład 1.

Pani Maria 1 czerwca 2022 roku otrzymała z sądu odpis pozwu wraz z  zarządzeniem złożenia odpowiedzi na niego w terminie miesiąca od daty doręczenia. Nie zanotowała daty, kiedy doręczono jej pozew, pamiętała jedynie, że miało to miejsce z początkiem czerwca. 2 lipca 2022 roku pani Maria wysłała odpowiedź na pozew do sądu. W takiej sytuacji jej pismo zostanie przez sąd zwrócone, gdyż zostało złożone po terminie. Gdyby wysłała ona pismo 1 lipca 2022 roku, termin do złożenia odpowiedzi na pozew zostałby zachowany.

Forma odpowiedzi na pozew

Odpowiedź na pozew musi zostać co do zasady sporządzona w formie pisemnej. Nie jest istotne, czy będzie mieć formę pisma własnoręcznego, maszynowego czy komputerowego. Jednak dla uniknięcia błędów czy niejasności, dobrze aby została ona sporządzona pismem maszynowym lub komputerowym i własnoręcznie podpisana przez stronę, która ją wnosi lub jej pełnomocnika. 

Wnioski zawarte w odpowiedzi na pozew

Przechodząc do omówienia wniosków, jakie należy wskazać w odpowiedzi na pozew, zaznaczmy, że podstawowym z nich jest wniosek odnoszący się do żądania pozwu np. zapłaty, rozwodu, odszkodowania itp. Pozwany w zasadzie dysponuje w takim wypadku dwoma wyjściami: pierwsze z nich to uznanie powództwa w całości lub w części, zaś drugie to kwestionowanie zasadności powództwa i jego nieuznanie.

Przykład 2.

Formułując odpowiedź na pozew, uznając powództwo, należy wskazać w jej treści następujące oświadczenie: „W odpowiedzi na pozew uznaję w całości powództwo” lub „W odpowiedzi na pozew uznaję powództwo w części [wskazując, jaką część żądania uznajemy (np. co do kwoty 2000 zł)], a w pozostałym zakresie wnoszę o jego oddalenie”.

Przykład 3. 

Formułując odpowiedź na pozew w sprawie, gdzie nie zgadzamy się z treścią pozwu i zasadnością powództwa, należy zawrzeć następujący wniosek: „W imieniu własnym wnoszę o oddalenie powództwa w całości”.

Obowiązek odniesienia się w odpowiedzi na pozew do okoliczności faktycznych i przedstawienia dowodów

Sporządzając odpowiedź na pozew, należy nie tylko odnieść się do wszystkich twierdzeń zawartych w pozwie, lecz także przedłożyć dowody, które potwierdzać będą wskazywane przez nas w odpowiedzi na pozew okoliczności, które w naszej ocenie przedstawiają się inaczej, niż zostało to wskazane w pozwie. Dowodami mogą być przede wszystkim: dokumenty, w tym dokumenty urzędowe i prywatne, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny i przesłuchanie stron.

Wskazując je, należy oznaczyć, jakie fakty za ich pomocą strona składająca odpowiedź na pozew chce udowodnić. 

Wniosek o zasądzenie kosztów postępowania

Standardowo, składając odpowiedź na pozew, należy sformułować wniosek o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. Przede wszystkim nie należy mylić, że wniosek ten składany jest wyłącznie przez adwokatów czy radców prawnych będących profesjonalnymi pełnomocnikami w celu zasądzenia na rzecz strony poniesionych kosztów wynagrodzenia z tytułu zastępstwa przed sądem. Wyjaśnić należy, że strona działająca bez pełnomocnika powinna taki wniosek złożyć, gdyż w toku postępowania może zostać zobowiązana do poniesienia wydatków, np. zaliczek na opinie biegłych, które w razie uwzględnienia jej stanowiska w sprawie powinny zostać jej zwrócone od strony przeciwnej. Poza tym w toku postępowania mogą pojawić się inne wydatki związane z kosztami różnego rodzaju opłat sądowych, które również mogą być zwrócone przez stronę przeciwną w przypadku oddalenia powództwa. Ponadto taki wniosek w przypadku późniejszego wstąpienia do sprawy profesjonalnego pełnomocnika pozwanego skutkować będzie zasądzeniem w razie wygranej kosztów postępowania obejmujących koszty zastępstwa adwokata czy radcy prawnego na rzecz pozwanego.

Wniosek o przeprowadzenie rozprawy i przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność pozwanego

Istotnym, ale często pomijanym wnioskiem w pismach stron jest wniosek o przeprowadzenie rozprawy. Składając odpowiedź na pozew, należy złożyć wniosek o przeprowadzenie rozprawy, gdyż w przeciwnym razie sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, czyli takim, w którym nie uczestniczą bezpośrednio strony. Złożenie wniosku o  przeprowadzenie rozprawy włącza możliwość rozpoznania sprawy bez udziału stron na posiedzeniu niejawnym, za wyjątkiem rozpoznania sprawy uznającej powództwo. 

Ponadto w treści odpowiedzi na pozew strona pozwana może wnieść o przeprowadzenie rozprawy pod jej nieobecność. Zgłoszenie takiego wniosku prowadzi do braku możliwości wydania przez sąd wyroku zaocznego. Wydany wyrok po przeprowadzeniu rozprawy bez obecności pozwanego nie jest wyrokiem zaocznym i podlega zaskarżeniu przez pozwanego apelacją.

Ustanowienie pełnomocnika z urzędu 

Należy również wspomnieć o innych dodatkowych elementach, jakie może zawierać odpowiedź na pozew. Przede wszystkim może to być wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Pozwany może złożyć wniosek o ustanowienie do reprezentowania go w sprawie pełnomocnika z urzędu, do którego konieczne jest złożenie oświadczenia o stanie rodzinnym, dochodach, majątku i źródłach utrzymania, z którego wynika, że nie jest on w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Składając wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, można wskazać konkretnego prawnika, który miałby nas reprezentować. Jeśli tego nie zrobimy, skutkować to będzie wyznaczeniem prawnika z list prowadzonych przez samorządy zawodowe adwokatów lub radców prawnych.

Powództwo wzajemne w odpowiedzi na pozew

Innym dodatkowym elementem, jaki może zawierać odpowiedź na pozew, jest powództwo wzajemne będące samodzielnym powództwem, do którego zastosowanie znajdują te same reguły, które stosuje się do powództwa głównego. Odpowiedź na pozew zawierająca powództwo wzajemne musi zawierać elementy pisma procesowego: 

• oznaczenie stron i sądu, rodzaju pisma; 
• osnowę pisma lub oświadczenia;
• wskazanie faktów i dowodów na ich wykazanie; 
• podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
• wymienienie załączników;
• oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby;
• adresy stron i pełnomocników;
• numer PESEL ewentualnie również NIP, numer KRS; 
• odpowiednią liczbę odpisów, 

a ponadto wymaga się, aby obligatoryjnie wystąpiły elementy pozwu takie jak: 

• określenie żądania;
• oznaczenie wartości przedmiotu sporu;
• oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;
• wskazanie faktów, na których powód wzajemny opiera swoje żądanie;
• informacja, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu;
• uzasadnienie właściwości sądu. 

 Wniesienie powództwa wzajemnego obwarowane jest koniecznością spełnienia następujących kryteriów: 

• roszczenie wzajemne jest w związku z roszczeniem powoda lub nadaje się do potrącenia;
• zachodzi tożsamość stron;
• sprawa z powództwa głównego jest w toku i nastąpiło doręczenie pozwu.

Składając powództwo wzajemne w odpowiedzi na pozew, należy pamiętać o opłacie sądowej od pozwu wzajemnego ustalonej na podstawie przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych lub złożeniu wniosku o zwolnienie od opłaty od pozwu.

W treści pozwu można również zawrzeć wnioski o udzielenie zabezpieczenia roszczeń, które w przeciwieństwie do wniosków zawartych w pozwie podlegają opłacie w wysokości 100 zł od każdego złożonego wniosku o zabezpieczenie.

Forma złożenia odpowiedzi na pozew

Odpowiedź na pozew można złożyć osobiście w sądzie lub wysłać listem poleconym za pośrednictwem Poczty Polskiej.

Odpowiadając na pytanie, dlaczego złożenie odpowiedzi na pozew jest tak bardzo ważne, wskazać należy, że niezłożenie jej może skutkować uznaniem, że twierdzenia zawarte w treści pozwu pozwany przyznaje, a to na podstawie art. 339 Kodeksu postępowania cywilnego może skutkować wydaniem przez sąd wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym. Jeśli sąd uzna, że w jego ocenie nie zachodzą podstawy do wydania wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym, może mieć też miejsce sytuacja, gdy wobec niezłożenia odpowiedzi na pozew, sąd wyda wyrok zaoczny na rozprawie pod warunkiem, że pozwany nie stawił się na wyznaczony jej termin albo mimo swojego stawiennictwa nie bierze w niej udziału.

Kończąc, należy zwrócić uwagę, aby odpowiedź na pozew była złożona w odpowiedniej liczbie egzemplarzy – w jednym egzemplarzu do sądu wraz z odpowiednią liczbą jej odpisów w zależności od liczby podmiotów występujących jako strony w postępowaniu.