Spory z zakresu prawa pracy – ugoda zawarta w drodze mediacji lub arbitrażu

Na skróty

Spory z zakresu prawa pracy mogą być skierowane na drogę sądową, ale także można go rozwiązać inaczej – polubownie. Jeżeli w danej firmie działa komisja pojednawcza, wówczas to ona jest gremium właściwym do rozstrzygnięcia sporu. Możliwe jest także zawarcie ugody sądowej przed wniesieniem pozwu. Kolejne możliwości stwarza postępowanie mediacyjne oraz arbitraż. O tych ostatnich 2 sposobach osiągnięcia porozumienia piszemy w niniejszym artykule.

Postępowanie mediacyjne oraz arbitraż – podstawy prawne

Aktualnie obowiązujące przepisy umożliwiają zawarcie ugody przez strony sporu z zakresu prawa pracy w ramach postępowania mediacyjnego oraz przed sądem polubownym (arbitrażowym).

Regulacje prawne w tym zakresie zostały zawarte w przepisach Ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego, dalej określanej jako kpc.

Postępowanie mediacyjne w sprawach z zakresu prawa pracy

Kwestie dotyczące postępowania mediacyjnego uregulowano w art. 183¹-183¹⁵ kpc. Mediacja jest postępowaniem o charakterze dobrowolnym.

Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek o wszczęcie postępowania mediacyjnego (art. 183¹ § 2 kpc).

Umowa o mediację określa w szczególności – wskazane przez strony – przedmiot mediacji, osobę mediatora, przy czym osobą tą nie może być sędzia (z wyjątkiem sędziów w stanie spoczynku) i sposób wyboru mediatora.

Mediacja jest prowadzona przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron – również w toku sprawy.

Sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania, z tym że mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia kierującego strony do mediacji nie wyraziła zgody na mediację (art. 183⁸ § 1 i 2 kpc).

Wszczęcie mediacji przez stronę dochodzi do skutku z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie. Wskazany wniosek zawiera oznaczenie stron, dokładnie określone żądanie, przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie, podpis strony oraz wymienienie załączników. Jeżeli strony zawarły umowę o mediację na piśmie, do wniosku dołącza się odpis tej umowy.

Zobacz też

Mediator prowadzi mediację, korzystając z różnych metod polubownego rozwiązania sporu, w tym poprzez wspieranie stron w formułowaniu przez nie propozycji ugodowych, lub na zgodny wniosek stron może wskazać sposoby rozwiązania sporu, które jednak nie są dla stron wiążące.

Postępowanie mediacyjne ma niejawny charakter. Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, który zawiera:

oznaczenie miejsca i czasu przeprowadzenia mediacji;
imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron;
imię i nazwisko oraz adres mediatora;
wynik mediacji.

Protokół podpisuje mediator. Jeżeli strony zawarły ugodę przed mediatorem, ugodę zamieszcza się w protokole albo załącza się do niego. Strony podpisują ugodę. Niemożność podpisania ugody mediator stwierdza w protokole.

Przez podpisanie ugody strony wyrażają zgodę na wystąpienie do sądu z wnioskiem o jej zatwierdzenie, o czym mediator informuje strony. Mediator ponadto doręcza stronom odpis protokołu.

Jeżeli strona, po zawarciu ugody, w ramach mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację, wystąpi do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie ugody, mediator składa protokół w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej. W przypadku skierowania przez sąd sprawy do mediacji mediator składa protokół w sądzie rozpoznającym sprawę.

W sytuacji, gdy zawarto ugodę przed mediatorem, sąd właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej – na wniosek strony – niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem.

W razie gdy ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności, w przeciwnym zaś przypadku sąd zatwierdza ugodę w drodze postanowienia.

Sąd odmówi nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego bądź zmierza do obejścia prawa, a także wówczas, gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.

Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Z kolei ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym, przy czym wskazana zasada nie uchybia przepisom o szczególnej formie czynności prawnej (art. 183¹⁵ kpc).

W rozumieniu art. 777 § 1 pkt 1 kpc tytułami egzekucyjnymi są orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem.

Postępowanie w sprawach ze stosunku pracy przed sądem polubownym (arbitraż)

Spory ze stosunku pracy mogą być również rozstrzygnięte w drodze ugody zawartej przed sądem polubownym (arbitrażowym). Postępowanie przed takim sądem toczy się według zasad określonych w art. 1154-1217 kpc.

Zapis na sąd polubowny obejmujący spory z zakresu prawa pracy może być sporządzony tylko po powstaniu sporu i wymaga zachowania formy pisemnej (art. 1164 kpc).

Warunkiem poddania sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego jest zawarcie przez strony umowy, w której należy wskazać przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć (zapis na sąd polubowny).

Jeżeli strony zawarły ugodę przed sądem polubownym, sąd polubowny umarza postępowanie. Osnowę ugody wciąga się do protokołu albo zamieszcza w odrębnym dokumencie stanowiącym część protokołu i stwierdza podpisami stron (art. 1196 § 1 kpc).

Na wniosek stron sąd polubowny może nadać ugodzie formę wyroku. Wyrok sądu polubownego wydany na podstawie ugody stron powinien spełniać wymogi określone w art. 1197 kpc i zawierać stwierdzenie, że jest wyrokiem sądu polubownego.

Spory z zakresu prawa pracy – ugoda zawarta w drodze mediacji lub arbitrażu. Podsumowanie

Wbrew relatywnie powszechnej opinii spór z zakresu prawa pracy nie zawsze musi być rozstrzygany przez sąd pracy w drodze wydania wyroku. Przepisy prawa pracy umożliwiają przeprowadzenie postępowania pojednawczego. Porozumienie można także osiągnąć za pośrednictwem mediacji oraz przed sądem polubownym (arbitrażowym). W odniesieniu do tego trybu odpowiednie regulacje zostały zawarte w kpc.

Polecamy:

Niewykorzystany urlop – co z nim zrobić? Kiedy przysługuje ekwiwalent?