Kiedy można stosować 50-procentowe koszty w umowie o pracę?

Uzyskiwanie dochodów związane jest z koniecznością ich opodatkowania. Nie inaczej jest z dochodem z tytułu umowy o pracę. Wypłacane pracownikowi wynagrodzenie obciążone jest potrąceniami na pokrycie składek odprowadzanych do ZUS-u, ale też zaliczkami na podatek dochodowy osób fizycznych. Rozliczenia dochodu dokonuje się corocznie do końca kwietnia roku następującego po danym rocznym okresie rozliczeniowym. W związku ze zbliżającym się końcem okresu rozliczeniowego wyjaśnimy, czy i kiedy można stosować 50-procentowe koszty uzyskania przychodu w umowie o pracę. 

Stosunek pracy – nawiązanie

Poza wyjątkami przewidzianymi w przepisach dotyczących pracowników młodocianych pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku, chyba że stosunek pracy sprzeciwia się jej dobru. Wówczas przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy nawiązany przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych rozwiązać.

Stosunek pracy może powstać na podstawie:

• umowy o pracę,
• powołania,
• wyboru,
• mianowania,
• spółdzielczej umowy o pracę.

Koszty uzyskania przychodu ze stosunku pracy

Na wstępie należy wyjaśnić pojęcie kosztów uzyskania przychodu. Koszty uzyskania przychodu to wydatki, które podatnik ponosi w celu uzyskania przychodów z konkretnego źródła. Zmniejszenie uzyskanego dochodu o koszty uzyskania przychodu przyczynia się do zapłaty mniejszego podatku dochodowego urzędowi skarbowemu. 

Co do zasady w przypadku umowy o pracę koszty uzyskania przychodów określa się w zależności od:

• liczby zawartych umów o pracę, 
• miejsca zatrudnienia.

Przykład 1. 

Jakie koszty uzyskania przychodu można zastosować w przypadku pani Anny, która pracuje na etacie w sklepie w galerii handlowej w Poznaniu, gdzie mieszka? 

W przypadku pani Anny można zastosować koszty uzyskania przychodu wynoszące miesięcznie 250 zł i rocznie 3000 zł, pracuje ona bowiem w miejscu swojego zamieszkania, a zatem nie znajdzie do niej zastosowania wyższy limit przewidziany dla pracowników dojeżdżających.

Przykład 2. 

Jakie koszty uzyskania przychodu można zastosować w przypadku pani Grażyny, która pracuje na etacie w urzędzie w Przemyślu, a zamieszkuje w Jarosławiu? 

W przypadku pani Grażyny można zastosować koszty uzyskania przychodu wynoszące miesięcznie 300 zł i rocznie 3600 zł, jest ona bowiem pracownikiem dojeżdżającym do pracy z innej miejscowości, wobec czego znajdzie do niej zastosowania wyższy limit kosztów uzyskania przychodu przewidziany dla pracowników dojeżdżających.

Przykład 3. 

Jakie koszty uzyskania przychodu można zastosować w przypadku pana Mariusza, który zamieszkuje w Sopocie i pracuje na jednym etacie w sklepie spożywczym w Sopocie, ale ma też drugi etat w sklepie odzieżowym w tej samej miejscowości? 

W przypadku pana Mariusza można zastosować koszty uzyskania przychodu wynoszące maksymalnie rocznie 4500 zł, ponieważ pracuje on w miejscu swojego zamieszkania na dwóch etatach u różnych pracodawców.

Przykład 4. 

Jakie koszty uzyskania przychodu można zastosować w przypadku pana Wojciecha, który pracuje jako pielęgniarz w szpitalu w Jarosławiu i w przychodni w tej samej miejscowości, a zamieszkuje w Przeworsku? 

W przypadku pan Wojciecha można zastosować koszty uzyskania przychodu wynoszące rocznie 5400 zł, nie pracuje on bowiem w miejscu swojego zamieszkania, a zatem w jego przypadku znajdzie zastosowanie wyższy limit przewidziany dla pracowników dojeżdżających, a ponadto pan Wojciech ma więcej niż jedną umowę o pracę. 

50-procentowe koszty uzyskania przychodu

W pewnych przypadkach przepisy przewidują, że koszty uzyskania przychodu stanowić będą 50%. Kiedy i na jakich warunkach to będzie miało miejsce?

Poza tym przewidziano 50-procentowe koszty uzyskania przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów lub rozporządzania przez nich tymi prawami z zastrzeżeniem, że łączne koszty ustalone na poziomie 50% uzyskanego przychodu w roku podatkowym nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli obecnie kwoty 120 000 zł. Ważne jest, że to rozwiązanie może zostać zastosowane do:

1. działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;

2. działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;

3. produkcji audialnej i audiowizualnej;

4. działalności publicystycznej;

5. działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej;

6. działalności konserwatorskiej;

7. prawa zależnego do opracowania cudzego utworu w postaci tłumaczenia;

8. działalności badawczo-rozwojowej, naukowej, naukowo-dydaktycznej, badawczej, badawczo-dydaktycznej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej.

W tym przypadku koszty uzyskania przychodu oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

Przykład 5. 

Jakie będą koszty uzyskania przychodu pana Tomasza, który zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę, w której ramach w 2023 roku osiągnął przychody z tytułu praw autorskich w ramach działalności artystycznej wynoszące 380 000 zł? 

W tym przypadku za 2023 rok będzie mógł w ramach 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów rozliczyć kwotę nieprzekraczającą 120 000 zł.

Przykład 6. 

Jakie będą koszty uzyskania przychodu pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, który otrzymał kwotę 30 110 zł w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną tytułu opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wzoru zdobniczego? 

W tym przypadku zastosowanie znajdą koszty uzyskania przychodu w wysokości 50%, zatem wartość kosztów uzyskania przychodu wyniesie 15 055 zł.

Przykład 7. 

Jakie będą koszty uzyskania przychodu pani Katarzyny zatrudnionej w ramach stosunku pracy, która za przeniesienie prawa własności wzoru użytkowego otrzymała kwotę 99 000 zł? 

W tym przypadku koszty uzyskania przychodu wynosić będą 49 500 zł, zastosowanie znajdują bowiem 50-procentowe koszty uzyskania przychodu. 

Inne ulgi wliczane do limitu wynikającego z górnej granicy I progu skali podatkowej

Ważne, aby mieć świadomość, że wskazany limit 120 000 zł w przypadku 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu obejmuje także przychody:

• z tytułu ulgi dla młodych, 
• dla rodzin wielodzietnych, 
• dla emerytów,
• dla powracających z zagranicy.

Przykład 8. 

Ile kosztów z tytułu praw autorskich może rozliczyć pani Milena, jeśli w 2023 roku korzystała z ulgi dla młodych i jej przychody w październiku 2023 roku przekroczyły już kwotę 85 528 zł? 

Pani Milena z tytułu praw autorskich w tym przypadku za 2022 rok będzie mogła w ramach 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów rozliczyć jedynie kwotę 34 472 zł.

Podsumowując, stwierdzić należy, że aby korzystać z podwyższonych 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu wymagane jest spełnienie warunków opisanych szczegółowo w przepisach.