Zabezpieczenie roszczeń pracowniczych podczas sprawy sądowej

Sprawy sądowe w Polsce nie należą do najszybszych. Nawet jeśli uzyskanie korzystnego wyroku jest tylko kwestią czasu, w toku postępowania druga strona może utracić swoje możliwości finansowe. W tym przypadku wygrana będzie iluzoryczna – powód nie zyska w praktyce nic. Z pomocą przychodzi jednak zabezpieczenie roszczeń, które może być stosowane również w sprawach pracowniczych. Na czym polega zabezpieczenie roszczeń pracowniczych? Wyjaśniamy w artykule!

Roszczenia pracownicze

Kodeks pracy gwarantuje szczególną ochronę każdej osoby pozostającej w stosunku pracy. Dotyczy to także sytuacji, w których pracodawca łamie podstawowe uprawnienia przysługujące zatrudnianym przez niego osobom. Każde nadużycie nie tylko ze strony pracodawcy, lecz także i pracownika, może stać się przedmiotem sprawy sądowej. Do najczęstszych należą jednak mobbing, żądanie przywrócenia do pracy, żądanie unieważnienia zwolnienia dyscyplinarnego oraz roszczenia finansowe względem obecnego lub byłego pracodawcy.

W rzeczywistości wnioski sporządzane przez pracowników i zatrudniających, które stają się przedmiotem postępowania sądowego, mogą być zabezpieczane już na początku całej sprawy. Oczywiście prawo nie nakłada żadnego obowiązku w tym zakresie. Roszczenia pracownicze mogą być więc zabezpieczane do czasu uzyskania prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie, ale tylko na wyraźny wniosek zainteresowanej osoby i za zgodą sądu.

Zabezpieczenie roszczeń

Przez zabezpieczenie roszczeń pracowniczych  powinniśmy rozumieć wydanie postanowienia sądowego, na którego podstawie uniemożliwiane jest jakiekolwiek uszczuplanie majątku przez drugą stronę toczącego się postępowania, aż do prawomocnego zakończenia całej sprawy. Innymi słowy strona, przeciwko której wydano zabezpieczenie roszczeń, nie może zmniejszać swojego majątku po to, by później argumentować swoją niewypłacalność i uwolnić się od odpowiedzialności.

Zabezpieczenie roszczeń pracowniczych spełnia ważną rolę w przypadku żądań finansowych wysuwanych przez jedną ze stron. Bardzo często pojawia się w przypadku niewykonanych lub nieprawidłowo wykonanych zobowiązań, a także roszczeń odszkodowawczych. Dotyczy to oczywiście również i spraw z zakresu prawa pracy, w których pracownik ma prawo wnioskować o zapłatę określonej kwoty pieniężnej – np. z powodu bezprawnego rozwiązania stosunku pracy.

Celem każdego zabezpieczenia jest udzielenie tymczasowej ochrony dla wnioskodawcy oraz zapewnienie wykonalności przyszłego orzeczenia.

Zabezpieczenie roszczeń pracowniczych

W rzeczywistości sprawy pracownicze nie różnią się od innych spraw cywilnych, w których pojawia się możliwość zabezpieczenia roszczeń oznaczonej strony postępowania. W praktyce oznacza to konieczność stosowania odpowiednich regulacji Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z treścią art. 730 kpc w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. Po uzyskaniu przez uprawnionego tytułu wykonawczego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia tylko wtedy, jeżeli ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił.

Zabezpieczenie roszczeń pracowniczych następuje zawsze na wniosek strony lub uczestnika postępowania, który uprawdopodobni swoje roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. W przypadku spraw pracowniczych uprawnionym do żądania zabezpieczenia będzie oczywiście pracownik, który występuje w roli powoda.

Uprawdopodobnienie żądania udzielenia zabezpieczenia roszczeń

Najważniejszą kwestią przy składaniu wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczeń pracowniczych jest uprawdopodobnienie swoich żądań i wykazanie interesu prawnego. Jeśli wnioskodawca nie przekona sądu do ustanowienia stosownego zabezpieczenia, nie będzie ono w ogóle możliwe.

Pamiętajmy jednak, że uprawdopodobnienie nie wymaga przedkładania stosownych dowodów, tak jak ma to miejsce w przypadku wykazywania pozostałych żądań zawartych w pozwie. Chodzi tutaj w zasadzie tylko o prawidłowe uzasadnienie złożonego przez pracownika wniosku.

Jak ustanowić zabezpieczenie roszczeń pracowniczych?

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia określonych roszczeń pracowniczych może być złożony tak naprawdę na każdym etapie toczącego się postępowania (ale przed wydaniem wyroku lub postanowienia w sprawie). W praktyce żądanie takie jest formułowane już na etapie wnoszenia pozwu do sądu – gwarantuje to uzyskanie zabezpieczenia już od samego początku sprawy.

Stosowny wniosek może być sporządzony zarówno w składanym pozwie, jak i odrębnie – na piśmie lub ustnie podczas rozprawy. Żądanie ustanowienia zabezpieczenia nie podlega jakiejkolwiek opłacie sądowej.

Oprócz uprawdopodobnienia roszczenia oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia we wniosku należy wskazać proponowany sposób zabezpieczenia, a w sprawach natury finansowej dodatkowo wysokość kwoty zabezpieczenia. Sąd nie jest związany takimi informacjami, jednak w praktyce bardzo często się do nich przychyla, co znacząco przyspiesza wydanie rozstrzygnięcia w tym zakresie.

Jak wygląda zabezpieczenie roszczeń?

Uzyskanie zabezpieczenia roszczeń w toku postępowania sądowego oznacza nałożenie konkretnych obowiązków na obciążoną stronę – w omawianym przypadku będzie to oczywiście pracodawca. Zatrudniający musi więc liczyć się z dolegliwościami trwającymi przez cały czas sprawy, aż do uprawomocnienia się orzeczenia kończącego. Oczywiście obciążony zabezpieczeniem może wnieść zażalenie na wydane postanowienie w tym przedmiocie – termin na odwołanie wynosi 7 dni od chwili odebrania wskazanego postanowienia.

Zgodnie z treścią art. 730¹ § 3 oraz 731 kpc przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę. Pamiętajmy jednak, że zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Do najczęstszych sposobów zabezpieczenia roszczeń pracowniczych należą:

• zajęcie odpowiedniej kwoty pieniężnej pracodawcy,
• zajęcie ruchomości lub nieruchomości pracodawcy,
• nakazanie zatrudniania pracownika przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia postępowania sądowego,
• nałożenie obowiązku zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz pracownika (jednorazowo lub okresowo),
• ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub jego częścią.

Oczywiście powyższe wyliczenie jest tylko przykładowe, sąd może ustalić własny sposób zabezpieczenia roszczeń pracowniczych dostosowany do konkretnych okoliczności danej sprawy. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczeń pracowniczych jest rozpoznawany stosunkowo szybko. Przepisy kpc wymagają bowiem, aby sąd podjął rozstrzygnięcie w tym zakresie niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia wpłynięcia wniosku. Pamiętajmy, że powyższy termin należy jednak do tzw. terminów instrukcyjnych, a więc sąd w uzasadnionych przypadkach może wydać stosowne postanowienie również po upływie wspomnianych 7 dni.

Wykonanie zabezpieczenia roszczeń

Uzyskanie zabezpieczenia roszczeń pracowniczych nie powoduje automatycznego wykonania takiego postanowienia. Zobowiązany do zabezpieczenia może dobrowolnie wykonać swoje powinności, jeśli jednak tego nie zrobi, konieczne będzie wszczęcie egzekucji. Sąd nadaje takiemu postanowieniu klauzulę wykonalności z urzędu – w razie oporów ze strony zobowiązanego, pracownik może udać się z wnioskiem o wszczęcie egzekucji bezpośrednio do komornika (niezależnie od etapu głównej sprawy pracowniczej).

Podsumowanie

Zabezpieczenie roszczeń pracowniczych jest formą czasowego zabezpieczenia żądań zatrudnionego, które zostały sporządzone w pozwie sądowym. Wydawane jest zawsze na wniosek uprawnionego i tylko na określony czas – najczęściej do chwili uprawomocnienia się wyroku kończącego postępowanie w sprawie. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia może być złożony na każdym etapie sprawy (ustnie lub pisemnie), nie podlega żadnym opłatom sądowym i wymaga uprawdopodobnienia istnienia roszczenia oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.