Poradnik Pracownika
Header oprogramowania dla biur rachunkowych Header oprogramowania dla biur rachunkowych Header oprogramowania dla biur rachunkowych

Prawa pracownika - ojca

Ojciec będący pracownikiem ma prawo skorzystać ze świadczeń i uprawnień podobnie jak matka będąca pracownikiem. Poznaj prawa pracownika - ojca!

Pojawienie się na świecie potomka dla wielu rodziców, którzy dzielą życie pomiędzy pracą a wychowaniem dziecka wymaga przemyślanej organizacji czasu. Są sytuacje, w których trudno jest pogodzić obowiązki zawodowe z domowymi. Warto jednak podkreślić, że przepisy prawne wychodzą naprzeciw potrzebom zarówno mamy-pracownika jak i ojca-pracownika. Dzisiaj, ojciec będący pracownikiem ma prawo skorzystać ze świadczeń i uprawnień podobnie jak matka będąca pracownikiem, co sprawia, że decyzje o wyborze pomiędzy powrotem do pracy lub opieką nad dzieckiem nie musi być domeną wyłącznie kobiecą.

Prawo ojca do części urlopu macierzyńskiego bądź urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego

Głównym podmiotem uprawnionym, a jednocześnie zobligowanym do korzystania z urlopu macierzyńskiego jest matka dziecka, ale prawo do korzystania z części urlopu macierzyńskiego mają również pracownik – ojciec wychowujący dziecko. Zgodnie z art. 180 § 4 kodeks pracy pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:

  1. pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko;
  2. przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Powyższe wskazuje, że pracownica nie może zrzec się prawa do tego urlopu, może jedynie zrezygnować z części urlopu, o ile pozostałą jego część wykorzysta pracownik – ojciec dziecka albo pracownik – inny członek najbliższej rodziny bądź, o ile przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka bądź ubezpieczony – inny członek najbliższej rodziny, którzy w celu sprawowania tej opieki przerwali działalność zarobkową.

W trybie podstawowym, warunkiem przyznania urlopu macierzyńskiego dla ojca jest posiadanie prawa do tego rodzaju urlopu przez matkę dziecka. Jeżeli matce dziecka nie przysługuje urlop macierzyński, bo nie ma statusu pracownika, to pracownikowi – ojcu dziecka również nie można udzielić tego urlopu w tym trybie.

Ponadto w przypadku zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego albo ubezpieczonej – matki dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny, przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu pracownicy albo ubezpieczonej – matki dziecka.

Część urlopu macierzyńskiego pracodawca udziela odpowiednio pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika - ojca wychowującego dziecko.

Prawo ojca do urlopu rodzicielskiego 

Urlop rodzicielski to rodzaj uprawnienia pozwalający na zwolnienie pracownika od pracy związanym z rodzicielstwem, udzielanym w celu sprawowania opieki nad małym dzieckiem. 

Po  wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego.

Urlop rodzicielski przysługuje w wymiarze do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy porodzie, a do 34 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Co ważne, urlop rodzicielski przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka. Uprawnienie to nie jest zależne od faktu pozostawania przez rodziców w związku małżeńskim lub pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym.

Prawo ojca do urlopu wychowawczego

Celem urlopu wychowawczego jest stworzenie pracownikowi korzystnych warunków do sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w sytuacji trudności z połączeniem obowiązków opiekuńczych z obowiązkami zawodowymi. Z uprawnienia do urlopu wychowawczego może skorzystać wyłącznie pracownik – rodzic lub opiekun dziecka, legitymujący się co najmniej 6-miesięcznym stażem pracy i wychowujący dziecko w wieku do 6 lat. Jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, niezależnie od urlopu omówionego wyżej może być udzielony urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia. 

Urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Urlop wychowawczy jest udzielany nie więcej niż w 5 częściach. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu.

Rodzic dziecka ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy, jeżeli:

  1. drugi rodzic dziecka nie żyje,
  2. drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
  3. drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.

Prawa pracownika - ojca do dni wolnych na opiekę nad dzieckiem

Prawo przysługujące obojgu rodziców będących pracownikami. Zgodnie z art. 188 § 1 k.p. pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Pracownik może skorzystać z tego prawa również wtedy, gdy drugi rodzic (czy opiekun) nie pracuje (nie prowadzi działalności zarobkowej) albo korzysta z urlopu macierzyńskiego (urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego), rodzicielskiego lub wychowawczego.

 Zakaz zatrudniania ojca opiekującego się dzieckiem w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej.

Zakres podmiotowy zakazu zatrudniania w godzinach nadliczbowych i porze nocne obejmuje rodziców dziecka oraz inne osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem. Ze względu na konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem pracownicy ci korzystają z pewnych ułatwień w zakresie czasu pracy, pozwalających im na łatwiejsze łączenie pracy zawodowej z opieką nad dzieckiem. Omawiany zakaz ma charakter względny, co oznacza, że uchyla go zgoda pracownika.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, Dz.U.2020.1320 t.j.

 

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.

Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o