Prawa pracownika - ojca

Ojciec będący pracownikiem ma prawo skorzystać ze świadczeń i uprawnień podobnie jak matka będąca pracownikiem. Poznaj prawa pracownika - ojca!

Pojawienie się na świecie potomka dla wielu rodziców, którzy dzielą życie pomiędzy pracą a wychowaniem dziecka wymaga przemyślanej organizacji czasu. Są sytuacje, w których trudno jest pogodzić obowiązki zawodowe z domowymi. Warto jednak podkreślić, że przepisy prawne wychodzą naprzeciw potrzebom zarówno mamy-pracownika jak i ojca-pracownika. Dzisiaj, ojciec będący pracownikiem ma prawo skorzystać ze świadczeń i uprawnień podobnie jak matka będąca pracownikiem, co sprawia, że decyzje o wyborze pomiędzy powrotem do pracy lub opieką nad dzieckiem nie musi być domeną wyłącznie kobiecą.

Prawo ojca do części urlopu macierzyńskiego bądź urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego

Głównym podmiotem uprawnionym, a jednocześnie zobligowanym do korzystania z urlopu macierzyńskiego jest matka dziecka, ale prawo do korzystania z części urlopu macierzyńskiego mają również pracownik – ojciec wychowujący dziecko. Zgodnie z art. 180 § 4 kodeks pracy pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:

1. pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko;
2. przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Powyższe wskazuje, że pracownica nie może zrzec się prawa do tego urlopu, może jedynie zrezygnować z części urlopu, o ile pozostałą jego część wykorzysta pracownik – ojciec dziecka albo pracownik – inny członek najbliższej rodziny bądź, o ile przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka bądź ubezpieczony – inny członek najbliższej rodziny, którzy w celu sprawowania tej opieki przerwali działalność zarobkową.

Ponadto w przypadku zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego albo ubezpieczonej – matki dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny, przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu pracownicy albo ubezpieczonej – matki dziecka.

Część urlopu macierzyńskiego pracodawca udziela odpowiednio pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika - ojca wychowującego dziecko.

Prawo ojca do urlopu rodzicielskiego 

Urlop rodzicielski to rodzaj uprawnienia pozwalający na zwolnienie pracownika od pracy związanym z rodzicielstwem, udzielanym w celu sprawowania opieki nad małym dzieckiem. 

Urlop rodzicielski przysługuje w wymiarze do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy porodzie, a do 34 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Co ważne, urlop rodzicielski przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka. Uprawnienie to nie jest zależne od faktu pozostawania przez rodziców w związku małżeńskim lub pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym.

Prawo ojca do urlopu wychowawczego

Celem urlopu wychowawczego jest stworzenie pracownikowi korzystnych warunków do sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w sytuacji trudności z połączeniem obowiązków opiekuńczych z obowiązkami zawodowymi. Z uprawnienia do urlopu wychowawczego może skorzystać wyłącznie pracownik – rodzic lub opiekun dziecka, legitymujący się co najmniej 6-miesięcznym stażem pracy i wychowujący dziecko w wieku do 6 lat. Jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, niezależnie od urlopu omówionego wyżej może być udzielony urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia. 

Urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Urlop wychowawczy jest udzielany nie więcej niż w 5 częściach. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu.

Rodzic dziecka ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy, jeżeli:

1. drugi rodzic dziecka nie żyje,
2. drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
3. drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.

Prawa pracownika - ojca do dni wolnych na opiekę nad dzieckiem

Prawo przysługujące obojgu rodziców będących pracownikami. Zgodnie z art. 188 § 1 k.p. pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Pracownik może skorzystać z tego prawa również wtedy, gdy drugi rodzic (czy opiekun) nie pracuje (nie prowadzi działalności zarobkowej) albo korzysta z urlopu macierzyńskiego (urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego), rodzicielskiego lub wychowawczego.

Zakres podmiotowy zakazu zatrudniania w godzinach nadliczbowych i porze nocne obejmuje rodziców dziecka oraz inne osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem. Ze względu na konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem pracownicy ci korzystają z pewnych ułatwień w zakresie czasu pracy, pozwalających im na łatwiejsze łączenie pracy zawodowej z opieką nad dzieckiem. Omawiany zakaz ma charakter względny, co oznacza, że uchyla go zgoda pracownika.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, Dz.U.2020.1320 t.j.

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.

Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o