Obowiązki odchodzącego pracownika - zapoznaj się z nimi!

Rozwiązanie stosunku pracy nie oznacza, że pracownik może bez przeszkód pozostawić swoje stanowisko i nie przejmować się żadnymi sprawami swojej byłej już firmy. Istnieje bowiem kilka obowiązków, o których należy pamiętać, gdy decydujemy się na zakończenie kariery u danego pracodawcy. Sprawdź obowiązki odchodzącego pracownika!

W rzeczywistości zakończenie danej umowy o pracę może nastąpić na wiele różnych sposobów:

• poprzez jednostronne rozwiązanie umowy o pracę – przez pracownika albo przez pracodawcę;
• w formie rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron;
• w trybie natychmiastowym, tj. bez zachowania okresu wypowiedzenia – prawo to przysługuje zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy;
• wraz z nadejściem ostatniego dnia obowiązywania umowy zawartej na czas określony;
• wraz ze śmiercią pracownika lub pracodawcy;
• z chwilą ogłoszenia upadłości lub zamknięcia zakładu pracy z innego powodu.

Rozwiązanie stosunku pracy zazwyczaj nie jest natychmiastowe, strony oczywiście mogą ustalić takie rozwiązanie, jednak najczęściej pracownika obowiązuje konkretny okres wypowiedzenia. W takiej sytuacji pozostaje on do dyspozycji swojego przełożonego aż do ostatniego dnia okresu wypowiedzenia, co oznacza, że może zostać zwolniony dyscyplinarnie, jeśli zajdą ku temu odpowiednie przesłanki.

Przykład 1.

Iwona złożyła swojemu pracodawcy oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę, obowiązuje ją miesięczny okres wypowiedzenia. W praktyce oznacza to, że przez cały ten czas Iwona musi przychodzić do firmy i wykonywać wszystkie swoje dotychczasowe obowiązki. Pracownica przychodziła do zakładu przez pierwsze dwa tygodnie okresu wypowiedzenia, po czym stwierdziła, że nie zamierza robić tego dłużej, bo woli przygotować się do swoich nowych obowiązków w kolejnym zakładzie pracy. Nie poinformowała o tym fakcie swojego pracodawcy i po prostu nie stawiła się w miejscu pracy przez kolejne dwa tygodnie okresu wypowiedzenia. W związku z powyższym jej przełożony zwolnił ją dyscyplinarnie, do czego miał pełne prawo, ponieważ Iwona w całym okresie wypowiedzenia związana była nadal swoją umową o pracę. Absencja w pracy bez powodu stanowi w tym przypadku ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, za co grozi zwolnienie dyscyplinarne zgodnie z art. 52 Kodeksu pracy.

Pozostawanie do dyspozycji pracodawcy

Jak wynika z powyższego, pozostawanie do dyspozycji pracodawcy jest obowiązkiem każdego zatrudnionego aż do ostatniego dnia istnienia stosunku pracy. Zatrudniający może oczywiście zwolnić swojego podwładnego z obowiązku przychodzenia do firmy i wykonywania dotychczasowych zadań, jednak w każdej chwili taka decyzja może zostać cofnięta. Pracownikowi nie przysługuje wówczas żaden środek odwoławczy.

Przykład 2.

Krzysztof otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę, jest związany 2-tygodniowym okresem wypowiedzenia, jednak przełożony zezwolił mu na to, aby nie przychodził on w tym czasie do firmy i mógł zająć się swoimi sprawami. Przez pierwszy tydzień okresu wypowiedzenia pracownik rzeczywiście pozostawał w domu, lecz później otrzymał telefon od szefa, że jest pilnie potrzebny w zakładzie pracy. Krzysztof stwierdził, że skoro szef przyznał mu wolne na cały okres wypowiedzenia i do tej pory nie cofnął swojej zgody w tym zakresie, to nie musi słuchać się jego poleceń. Pracownik pozostaje jednak w błędzie, ponieważ pracodawca może nakazać mu powrót do pracy również w końcowym okresie wypowiedzenia (nawet w ostatnim dniu tego czasu). Jeśli Krzysztof nie stawi się do pracy, może odpowiadać dyscyplinarnie, rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem przekształci się zaś w rozwiązanie umowy w trybie natychmiastowym, co oznacza wpisanie tej informacji w świadectwo pracy tego pracownika.

To, czy dana osoba będzie pozostawała do dyspozycji przez cały okres wypowiedzenia, zależy wyłącznie od dobrej woli przełożonego. Pamiętajmy jednak, że zwolnienie od obowiązku wykonywania pracy w tym czasie powinno zostać udzielone przez szefa na piśmie, tak aby nie narażać się na zarzut samowolnego opuszczenia miejsca pracy przez pracownika.

Dni wolne na poszukiwanie pracy

Zgodnie z treścią art. 37 Kodeksu pracy w okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Wymiar zwolnienia wynosi:

• 2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia;
• 3 dni robocze – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 36¹ § 1 kp.

Dni wolne na poszukiwanie pracy są ustawowym prawem każdego zatrudnionego i pracodawca nie może pozbawiać go żadnego pracownika. Wykorzystanie takich dni nie może wiązać się z żadnymi negatywnymi konsekwencjami dla zatrudnionego, np. pracodawca nie może zwolnić z tego powodu zatrudnionego w trybie dyscyplinarnym.

Warto także zapamiętać, że prawo do dni wolnych na poszukiwanie nowego zatrudnienia jest niezależne od tego, w jakim wymiarze świadczona była dotychczasowe praca ani jaka dokładnie umowa o pracę była zawarta (terminowa lub bezterminowa).

Obowiązek wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego

Dosyć często zdarza się, że pracownik, który decyduje się opuścić daną firmę, w ciągu roku nie wykorzystał całego przysługującego mu urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z przepisami prawa pracy musi to zrobić najpóźniej do ostatniego dnia trwania danej umowy o pracę. Oczywiście nie zawsze będzie to możliwe, np. wtedy, gdy pracownikowi przysługują 3 tygodnie urlopu, zaś jego okres wypowiedzenia wynosi zaledwie 2 tygodnie. W tej sytuacji pracodawca musi wypłacić odchodzącemu pracownikowi ekwiwalent pieniężny, którego zatrudniony nie może się zrzec.

W pierwszej kolejności rezygnujący pracownik musi więc wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy w całości w naturze, dopiero gdy nie będzie to fizycznie możliwe, musi przyjąć stosowną rekompensatę pieniężną – z niej także nie wolno zrezygnować.

Zwrot służbowych narzędzi

Spora część pracowników otrzymuje wraz z podjęciem zatrudnienia dużą ilość narzędzi potrzebnych do wykonywania obowiązków w firmie. Będą to najczęściej telefony komórkowe, laptopy, tablety, pojazdy służbowe, materiały tekstylne i papiernicze. Każde z narzędzi musi zostać zwrócone przełożonemu najpóźniej ostatniego dnia zatrudnienia – w przeciwnym wypadku były pracownik może zostać oskarżony o kradzież, a to oznacza wszczęcie postępowania wyjaśniającego i możliwość poniesienia odpowiedzialności karnej.

Z firmą należy rozliczyć się także z przyznanego stroju roboczego, niektóre z przedsiębiorstw wymagają nawet zwrotu służbowej bielizny, także jeśli była ona już używana. O tym, co dokładnie należy oddać, w jakim terminie i formie, zależy od polityki danego przedsiębiorstwa – warto przed odejściem z pracy zapytać przełożonego, jak poprawnie uregulować tę sprawę, aby nie narażać się w przyszłości na żadne zarzuty przywłaszczenia mienia.

Obowiązki odchodzącego pracownika - podsumowanie

Pracownik, który decyduje się na opuszczenie firmy (z własnej woli lub wskutek decyzji pracodawcy), musi pamiętać, że ma nie tylko prawo do okresu wypowiedzenia, lecz także szereg licznych obowiązków. Do tych najbardziej popularnych należy pozostawanie do pełnej dyspozycji pracodawcy w okresie wypowiedzenia, konieczność wykorzystania w całości urlopu wypoczynkowego lub przyjęcia ekwiwalentu pieniężnego, gdy nie jest możliwe odebranie urlopu w naturze. Należy pamiętać także o dniach wolnych na poszukiwanie nowego zatrudnienia oraz obowiązku zwrotu wszystkich środków firmowych, które służyły wykonywaniu czynności pracowniczych.