W jakim wieku można podejmować pracę?

Przepisy prawa pracy przyjmują jako generalne założenie możliwość nieograniczonego zatrudniania osób pełnoletnich. Jednak w pewnych okolicznościach oraz po spełnieniu określonych warunków jest dopuszczalne podejmowanie pracy przez osoby, które nie ukończyły 18 lat. W jakim wieku można podejmować pracę? – odpowiadamy na to pytanie w artykule.

Zatrudnianie osób niepełnoletnich – podstawy prawne

Podejmowanie zatrudnienia przez osoby niepełnoletnie zostało uregulowane w przepisach Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, zwanej dalej kp. Dotyczy to w szczególności Działu 9 kp oraz przepisów przewidujących dopuszczalność wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do lat 16.

Zatrudnianie osób młodocianych

Zgodnie z art. 190 § 1 kp młodocianym w rozumieniu tego kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

Warunkiem zatrudnienia młodocianego jest ponadto:

• ukończenie przez młodocianego co najmniej ośmioletniej szkoły podstawowej;
• przedstawienie świadectwa lekarskiego stwierdzającego, że praca danego rodzaju  nie zagraża jego zdrowiu.

Oznacza to zatem, że na zasadzie wyjątku dopuszczalne jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat, jeżeli:

• ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową – wówczas może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat;
• ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, z wyjątkiem osoby, o której mowa powyżej – w takiej sytuacji istnieje możliwość zatrudnienia na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.

Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16. roku życia

Zatrudnianie osób niepełnoletnich jest dopuszczalne pod pewnymi warunkami, także na innych zasadach niż te, które odnoszą się do młodocianych.

Zatrudnianie dzieci przed ukończeniem przez nie 16. roku życia jest dopuszczalne wyłącznie na podstawie umów cywilnoprawnych – w tym zakresie obowiązuje zakaz zatrudniania osób, które nie ukończyły 15 lat (art. 190 § 2 kp). 

Do wniosku o wydanie zezwolenia dołącza się:

• pisemną zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka na wykonywanie przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;
• opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej dotyczącą braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;
• orzeczenie lekarza stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;
• opinię dyrektora szkoły, do której dziecko uczęszcza, dotyczącą możliwości wypełniania przez dziecko tego obowiązku w razie wykonywania przez nie pracy lub innych zajęć zarobkowych – jeżeli dziecko podlega obowiązkowi szkolnemu.

Właściwy inspektor pracy odmówi jednak wydania zezwolenia, jeżeli wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych w zakresie przewidzianym w art. 304(5) § 1 kp:

•  powoduje zagrożenie dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka;
•  zagraża wypełnianiu obowiązku szkolnego przez dziecko.

Zezwolenie na wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 lat powinno zawierać:

• dane osobowe dziecka i jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna;
• oznaczenie podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową;
• określenie rodzaju pracy lub innych zajęć zarobkowych, które może wykonywać dziecko;
• określenie dopuszczalnego okresu wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych;
• określenie dopuszczalnego dobowego wymiaru czasu pracy lub innych zajęć zarobkowych;
• inne niezbędne ustalenia wymagane ze względu na dobro dziecka lub rodzaj, charakter albo warunki wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko.

Inspektor pracy cofa wydane zezwolenie:

• na wniosek przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka;
• z urzędu – jeżeli stwierdzi, że warunki pracy dziecka nie odpowiadają warunkom określonym w wydanym zezwoleniu.

W jakim wieku można podejmować pracę? Podsumowanie

Co do zasady pracę mogą wykonywać osoby pełnoletnie. Prawo przewiduje jednak pewne możliwości zatrudniania osób, które nie mają ukończonych 18 lat. Chodzi tu przede wszystkim o przepisy dotyczące powierzania pracy osobom młodocianym w celu przygotowania zawodowego. Aby zatrudnić taką osobę, muszą być spełnione ściśle określone warunki. Przepisy Kodeksu pracy pozwalają ponadto na wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dzieci do ukończenia 16. roku życia. Również w tym przypadku należy uwzględnić szczególne uwarunkowania prawne.