Rozwód obywatela Ukrainy w Polsce

Wojna w Ukrainie spowodowała napływ uciekinierów z tamtego terenu do Polski. Czas leci nieubłaganie i stan wojny trwa ponad 2 lata. Może się zdarzyć sytuacja, kiedy życie na odległość w 2 różnych krajach lub inne powody doprowadzą do podjęcia niełatwej decyzji, jaką jest decyzja o rozwodzie. Czy rozwód obywatela Ukrainy jest możliwy w Polsce? Poniżej znajduje się odpowiedź na to pytanie. 

Czy możliwy jest rozwód obywatela Ukrainy w Polsce?

Kwestie dotyczące rozwodu obywateli ukraińskich w pierwszej kolejności reguluje umowa międzynarodowa zawarta między Polską a Ukrainą. Zgodnie z Umową między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych sporządzona w Kijowie dnia 24 maja 1993 roku rozwód obywatela Ukrainy podlega prawu tego kraju, którego obywatelami są małżonkowie w chwili wszczęcia postępowania. 

Wyjątkowo, gdyby któryś z małżonków miał lub nabył polskie obywatelstwo, wówczas możliwe byłoby prowadzenie sprawy rozwodowej w Polsce, po spełnieniu określonych wymogów oraz pod warunkiem, że sprawa rozwodowa nie została wcześniej zainicjowana w Ukrainie.

Należy wskazać, że zdarzają się sytuacje, kiedy małżonkowie są obywatelami 2 różnych krajów, tj. jeden z nich jest obywatelem Polski, a drugi obywatelem Ukrainy. Wówczas rozwód podlega prawu tego kraju na terytorium, którego mają oni miejsce zamieszkania. Gdyby jednak małżonkowie nie mieszkali w tym samym kraju, właściwe jest prawo tego kraju, przed którego organem toczy się postępowanie, przy czym właściwe są organy obu krajów z zastrzeżeniem zasady pierwszeństwa tego kraju, przed którym wcześniej wszczęto postępowanie.

Przykład 1. 

W którym sądzie będzie prowadzona sprawa o rozwód pani Very i pana Dmytra, obywateli Ukrainy mieszkających w Polsce od 3 lat, jeśli kobieta otrzymała polskie obywatelstwo, a mężczyzna złożył już dokumenty rozwodowe w Ukrainie? W tej sytuacji zadziała zasada pierwszeństwa – rozwód będzie prowadzony w Ukrainie. 

Z umowy o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych wynika również, że sąd właściwy do orzekania w sprawie o rozwód jest również właściwy do orzekania o władzy rodzicielskiej i alimentach na rzecz małoletnich dzieci.

Sprawy małżeńskie oraz sprawy dotyczące małżeńskich stosunków majątkowych należą do jurysdykcji krajowej wtedy, gdy:

1. oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub

2. małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub

3. małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od 6 miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub

4. oboje małżonkowie są obywatelami polskimi.

Wobec zapisów umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych rozwód obywateli Ukrainy będzie możliwy w Polsce w sytuacji, kiedy:

1. oboje małżonkowie uzyskają polskie obywatelstwo lub je mają;

2. jedno z nich uzyskało lub ma polskie obywatelstwo i będzie stroną inicjującą postępowanie rozwodowe oraz od 6 miesięcy przed jego wszczęciem ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w Polsce;

3. obywatel Ukrainy, który będzie stroną wszczynającą postępowanie rozwodowe, od minimum roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce, a pozwany małżonek jest obywatelem polskim;

4. małżonkowie, z których przynajmniej jedno ma polskie obywatelstwo, mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.

Przykład 2. 

Czy pani Vera i pan Dmytro, obywatele Ukrainy mieszkający w Polsce od 3 lat, mogą wnosić o rozwód w Polsce? W tej sytuacji, w której oboje małżonkowie są wyłącznie obywatelami Ukrainy, z umowy międzynarodowej zawartej między Polską a Ukrainą wynika, że rozwód mogą uzyskać tylko w Ukrainie. 

Przykład 3. 

Przykład 4. 

Co zrobi sąd, jeżeli pani Vera i pan Dmytro, obywatele Ukrainy mieszkający w Polsce od 3 lat, wnieśli pozew o rozwód w Polsce? W tym przypadku złożenie pozwu do polskiego sądu skutkować będzie jego odrzuceniem.

Jak można nabyć polskie obywatelstwo?

Obywatelstwo polskie można uzyskać po spełnieniu jednego z określonych warunków:

1. jeżeli cudzoziemiec od co najmniej 3 lat, nieprzerwanie i legalnie, przebywa w Polsce, na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu i ma stabilne, regularne źródło dochodu w Polsce oraz ma tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego;

2. jeżeli cudzoziemiec od co najmniej od 2 lat, nieprzerwanie i legalnie, przebywa w Polsce, na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu oraz od co najmniej 3 lat jest w małżeństwie zawartym z obywatelem polskim lub nie ma żadnego obywatelstwa;

3. jeżeli cudzoziemiec od co najmniej 2 lat przebywa nieprzerwanie i legalnie w Polsce na podstawie zezwolenia, które uzyskał w Polsce jako uchodźca;

4. jeżeli cudzoziemiec ma mniej niż 18 lat, legalnie przebywa w Polsce, na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, jeden z rodziców ma polskie obywatelstwo oraz drugi z rodziców wyraził zgodę na uznanie dziecka za polskiego obywatela;

5. jeżeli cudzoziemiec ma mniej niż 18 lat, legalnie przebywa w Polsce, na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, co najmniej jednemu z jego rodziców zostało przywrócone polskie obywatelstwo i drugi rodzic, jeśli nie ma polskiego obywatelstwa, wyraził zgodę na uznanie dziecka za polskiego obywatela;

6. jeżeli cudzoziemiec od co najmniej 10 lat nieprzerwanie i legalnie przebywa w Polsce, ma zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawo stałego pobytu oraz ma w Polsce stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego;

7. jeżeli cudzoziemiec od co najmniej roku nieprzerwanie i legalnie przebywa w Polsce i ma zezwolenie na pobyt stały, uzyskane w związku z polskim pochodzeniem lub Kartą Polaka.

Jeśli stanowiłoby to zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, wojewoda może odmówić uznania za polskiego obywatela.

Uznanie zagranicznego wyroku rozwodowego w Polsce

Ważne, żeby mieć świadomość tego, że wyroki rozwodowe wydane przez sądy państw niebędących członkami Unii Europejskiej od 1 lipca 2009 roku są także bezpośrednio uznawane przez polskie władze. Wyroki takie podlegają jedynie procedurze rejestracji, którą przeprowadza się w Polsce w urzędzie stanu cywilnego.

Dodatkowe wymogi pojawiają się, jeżeli orzeczenie było wydane w postępowaniu zaocznym. Wówczas strona, która chce uzyskać uznanie orzeczenia i stwierdzenie jego wykonalności w kraju, zobowiązana jest ponadto do przedstawienia: 

• oryginału lub wierzytelnego odpisu dokumentu, z którego wynika, że dokument wszczynający postępowanie lub dokument równorzędny został doręczony stronie, która nie wdała się w spór wraz z urzędowym tłumaczeniem;

• dokumentu, z którego wynika, że strona przeciwna jednoznacznie zgadza się z orzeczeniem wraz z urzędowym tłumaczeniem.

Uznanie zagranicznego wyroku rozwodowego możliwe jest tylko w przypadku orzeczeń wydanych przez te państwa, z którymi Rzeczpospolita Polska podpisała odpowiednie umowy dwustronne. W przypadku uznania takiego orzeczenia wpisywana jest na wydanym w Polsce akcie małżeństwa wzmianka o rozwodzie. 

Uznanie zagranicznego wyroku rozwodowego wymaga uiszczenia opłaty w kwocie 11 zł.

Podsumowanie

Obywatel Ukrainy nie może wedle swojego wyboru rozwodzić się w Polsce, jeżeli żadne z małżonków nie ma obywatelstwa polskiego. Gdyby jedno z małżonków miało polskie obywatelstwo, rozwód w Polsce będzie możliwy.