Kodeks pracy - ciekawostki, o których warto wiedzieć!

Kodeks pracy to zbiór przepisów określających i regulujących prawa oraz obowiązki pracodawcy i pracowników. Obowiązującym w Polsce Kodeksem pracy jest ten uchwalony 26.06.1974 r. Od tego momentu był wielokrotnie modyfikowany. Aktualny zawiera 15 działów, które ściśle określają m.in. zasady związane z zatrudnieniem, wynagrodzeniem pracowników, urlopami, czasem pracy, bezpieczeństwem i higieną pracy, a także odpowiedzialnością materialną i za łamanie praw pracowniczych. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że nasz Kodeks pracy zawiera ciekawostki, o których warto wiedzieć.

Ciekawostki z zakresu urlopów wypoczynkowych

1. Urlop wypoczynkowy przysługujący w danym roku kalendarzowym pracownik powinien wykorzystać jednorazowo, w całości. Dopiero na wniosek pracownika przysługujący urlop wypoczynkowy można podzielić na części, przy czym co najmniej jedna nie może być krótsza niż 14 dni kalendarzowych (art. 162 Kodeksu pracy).
2. Kolejną ciekawostką jest urlop zaległy, czyli urlop niewykorzystany w roku kalendarzowym, w którym przysługuje. Urlop ten przechodzi na kolejny rok i powinien zostać wykorzystany do końca września (art. 168 Kodeksu pracy), przy czym możliwe jest rozpoczęcie zaległego urlopu wypoczynkowego przed 30 września, a zakończenie po tej dacie. W wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach termin ten można wydłużyć.
3. Nie zawsze młodzi ojcowie zdają sobie sprawę z tego, że należy im się urlop ojcowski w wymiarze 2 tygodni, który mogą wykorzystać zanim dziecko skończy 2 rok życia. Urlop ojcowski można wykorzystać jednorazowo lub w dwóch tygodniowych częściach (art. 182³ Kodeksu pracy). Nie ma również przeciwwskazań do wykorzystania go w trakcie urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego matki dziecka.

Ciekawostki z zakresu wynagrodzeń

1. Kierownicy komórek organizacyjnych firmy mają prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, o ile:

• nie otrzymali wolnego za nadgodziny,
• praca była wykonywana w niedzielę lub święto.
  Za nadgodziny w tygodniu pracy, kierownicy nie mają prawa do dodatkowego wynagrodzenia (art. 151⁴ Kodeksu pracy).

2. Za niezdolność do pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Z reguły wynosi ono 80% jego podstawy. Co ciekawe, do 100% wynagrodzenia w czasie niezdolności do pracy otrzymują nie tylko kobiety ciężarne, lecz także osoby, które:

• uległy wypadkowi w drodze do i z pracy,
• zamierzają zostać dawcami narządów, tkanek i komórek - za czas uczestniczenia w badaniach i zabiegu ich pobrania (art. 92 § 1 Kodeksu pracy).

3. W przypadku rozwiązania umowy o pracę na czas nieokreślony z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy lub też z przyczyn niedotyczących pracowników, okres wypowiedzenia może zostać skrócony do miesiąca, przy czym pracownik za pozostałe 2 miesiące dostaje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za te 2 miesiące (art. 36¹ §1 Kodeksu pracy).

Kodeks pracy - inne ciekawostki

• Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom napojów w warunkach gorącego mikroklimatu (temperatura powyżej 25°C).
• Osoby, które zostały zwolnione przez pracodawcę, mają prawo do dodatkowych dni wolnych na poszukiwanie pracy:

• 2 dni - przy wypowiedzeniu trwającym 2 tygodnie lub 1 miesiąc,
• 3 dni - trzymiesięczny okres wypowiedzenia (art. 37 Kodeksu pracy).

Dni wolne na poszukiwanie pracy udzielane są na wniosek pracownika i zachowuje on za nie prawo do wynagrodzenia, przy czym niewykorzystane przepadają (nie przysługuje za nie ekwiwalent).

• Telepracownikom należy umożliwić korzystanie z biura, pomieszczeń socjalnych i prowadzonej działalności socjalnej, tak samo jak osobom zatrudnionym stacjonarnie (art. 67¹⁶ Kodeksu pracy)
• Niewiele osób wie, że pracodawca ma obowiązek udostępnić pracownikom tekst przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu. Tekst powinien zostać przekazany w formie pisemnej lub pracodawca powinien zapewnić dostęp do niego (art. 94¹ Kodeksu pracy). Pracodawca ma również obowiązek informowania pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas określony o wolnych miejscach pracy przy zatrudnieniu na umowę na czas nieokreślony (art. 94² Kodeksu pracy).
• Pracownik ma prawo przedstawić wnioski w sprawie eliminacji zagrożeń dla swojego zdrowia lub życia. O tym mówi art. 237^11a § 2 Kodeksu pracy.
• Kodeks pracy zawiera również odrębny rozdział dotyczący tzw. komisji pojednawczych. Komisja ta może zostać powołana, aby polubownie załatwić spór na linii pracownik-pracodawca.
• Pracownik, który pracuje co najmniej 6 godzin, ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy (art. 134 Kodeksu pracy). Jednak Kodeks pracy nie przewiduje możliwości udzielenia dłuższej przerwy, jeżeli przepracujemy więcej godzin. To pracodawca może wyrazić zgodę, aby przerwa trwała dłużej.

To tylko przykładowe ciekawe zapisy w Kodeksie pracy. Jak widać, warto znać Kodeks pracy. Dzięki temu wiemy, jakie mamy prawa i obowiązki, a jakie obowiązki ma pracodawca.