Jakie zwolnienia od pracy są płatne?

Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest przestrzeganie czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy (art. 100 § 2 pkt 1 Kodeksu pracy). Jednak zdarzają się sytuacje, kiedy pracownik potrzebuje zwolnienia od pracy. Za niektóre z nich, w tym urlop wypoczynkowy i zwolnienia związane z rodzicielstwem, zachowuje on prawo do wynagrodzenia. W artykule omawiamy przykładowe płatne zwolnienia od pracy.

Badania lekarskie

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada aktualnych badań lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (art. 229 § 4 Kodeksu pracy). Wśród pracowniczych badań lekarskich możemy wyróżnić:

• wstępne - dla osób przyjmowanych do pracy,
• kontrolne - w przypadku osób niezdolnych do pracy przez okres dłuższy niż 30 dni (badania wykonywane przed powrotem do pracy po długiej nieobecności),
• okresowe.

Badania kontrolne i okresowe przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas zwolnienia od pracy w celu wykonania badań pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 229 § 3 Kodeksu pracy).

Płatne zwolnienie od pracy przysługuje również na czas przeprowadzenia szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych (§ 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy).

Oddawanie krwi

Obowiązkiem pracodawcy jest zwolnienie od pracy pracownika będącego krwiodawcą w celu oddania krwi. Może on zostać zwolniony od pracy na cały dzień lub z jego części, w zależności od tego, jakie otrzyma zaświadczenie ze stacji krwiodawstwa.

Za czas zwolnienia od pracy w celu oddania krwi pracownikowi przysługuje wynagrodzenie.

Urlop okolicznościowy

Kolejnego płatnego zwolnienia od pracy może dokonać pracodawca w ramach urlopu okolicznościowego.

Urlop okolicznościowy wynosi:

• 2 dni - w razie:
• ślubu pracownika,
• urodzenia się pracownikowi dziecka,
• zgonu i pogrzebu małżonka, dziecka, ojca, matki, macochy bądź ojczyma;
• 1 dzień - w razie:
• ślubu dziecka pracownika,
• zgonu i pogrzebu siostry, brata, teściowej, teścia, babci, dziadka oraz każdej inne osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika albo pod jego bezpośrednią opieką (§ 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy).

Zajęcia edukacyjne i dydaktyczne

Pracownikowi przysługuje również zwolnienie od pracy w celu:

• odbycia zajęć w wymiarze wynikającym z programu zajęć szkoleń - w przypadku pracownika młodocianego (art. 198 Kodeksy pracy),

• przeprowadzenia zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej, wyższej, placówce naukowej lub jednostce badawczo-rozwojowej - łączny wymiar tego zwolnienia od pracy nie może przekraczać 6 godzin tygodniowo i 24 godzin miesięcznie (§ 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy).

Za powyższe zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, przy czym w przypadku prowadzenia zajęć dydaktycznych pracodawca może wystawić pracownikowi zaświadczenie o utraconym zarobku w związku ze zwolnieniem na czas przeprowadzenia zajęć, na podstawie którego właściwy organ rekompensuje stratę.

Udział w akcjach ratunkowych

Pracodawca ma obowiązek zwolnić od pracy na czas niezbędny do uczestnictwa w działaniach ratowniczych oraz do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu:

• członków OSP,
• członków ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w “Służbie SAR”,
• ratowników GOPR.

Strażacy dodatkowo mogą skorzystać z 6 dni zwolnienia w ciągu roku w celu odbycia szkolenia pożarniczego.

Tylko w powyższych przypadkach za udział w akcjach ratowniczych pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Wezwanie do stawienia się przed organami państwowymi

Pracownik, który został wezwany do stawienia się przed organem państwowym, w tym:

• organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony,
• organem administracji rządowej,
• samorządem terytorialnym,
• sądem,
• prokuraturą,
• policją,
• organem prowadzącym postępowanie w sprawach wykroczenia

jest zwolniony od pracy na czas niezbędny na stawienie się na wezwanie któregoś z powyższych organów, a w przypadku organu właściwego w zakresie powszechnego obowiązku obrony - na czas niezbędny do załatwienia sprawy będącej przedmiotem wezwania.

Zwolnienie od pracy przysługuje również w przypadku:

• wykonywania czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń (maksymalnie 6 dni w ciągu roku kalendarzowego);
• powołania do udziału w postępowaniu w charakterze specjalisty lub zeznawania w charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli;
• brania udziału w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze jej członka bądź będąc stroną lub świadkiem;
• posiedzenia rady nadzorczej.

Zwolnienie od pracy dla kobiet w ciąży

Zwolnienie od pracy przysługuje także kobiecie w ciąży, która otrzymała od lekarza zalecenie do wykonania badań lekarskich w związku z ciążą. Jeżeli badania te nie mogą zostać wykonane poza godzinami pracy, pracodawca zobowiązany jest zwolnić ciężarną od pracy na czas badań, za które zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 185 § 2 Kodeksu pracy).

Podsumowując pracownik z różnych względów może być nieobecność, jednak otrzymuje za ten dzień wynagrodzenie. Wszelkie takie sytuacje regulują przepisy prawa.